Blootstelling aan kou en gezondheid: Hoe voorkom ik onderkoeling of bevriezing en hoe verleen ik eerste hulp in een noodgeval?

Onderkoeling - Onderkoeling

Definitie

Onderkoeling treedt op wanneer de kerntemperatuur van het lichaam daalt tot onder 35°C en het lichaam meer warmte verliest dan het op lange termijn kan produceren. Dit kan gebeuren wanneer we in de winter lange tijd buiten zijn. Een koud huis, regen of transpiratie kunnen ook de oorzaak zijn van onderkoeling. Vooral kinderen hebben er last van door hun grotere verhouding tussen lichaamsoppervlak en lichaamsmassa, oudere mensen en mensen die uitgeput zijn. Mensen die onder invloed zijn (alcohol, drugs, enz.) hebben echter ook een hoger risico op onderkoeling.

Indeling van onderkoeling

Onderkoeling kan worden onderverdeeld in drie verschillende klassen:

Afhankelijk van de graad en de ernst van onderkoeling kunnen verschillende symptomen optreden, zoals rillen, beven of een verhoging van de bloeddruk. Matige tot ernstige onderkoeling kan leiden tot een vertraagde hartslag en verminderde ademhaling tot ademhalingsfalen en dus ademhalingsstilstand.

Reddingsteams ter plaatse delen hun patiënten meestal in volgens het Zwitserse classificatiesysteem, dat is onderverdeeld in de volgende vijf stadia:

Warmteregulatie van het lichaam en symptomen van onderkoeling

Het lichaam regelt de warmteprocessen via temperatuursensoren. Deze sensoren meten de werkelijke waarde, die vervolgens wordt vergeleken met een streefwaarde. Als de werkelijke waarde lager is dan de streefwaarde, probeert het lichaam de werkelijke waarde te verhogen door activiteit, bijvoorbeeld rillen. Als de werkelijke waarde hoger is dan de streefwaarde, probeert het lichaam zichzelf af te koelen, bijvoorbeeld door te zweten. Warmte wordt via het bloed naar alle delen van het lichaam getransporteerd. Als ons lichaam de afwijkingen van de streefwaarde niet meer kan compenseren, treedt onderkoeling of koorts op.

In het geval van onderkoeling probeert ons lichaam de belangrijkste organen zo lang mogelijk te beschermen. Dit verhoogt de bloedstroom in de romp van het lichaam en vermindert de bloedstroom naar de ledematen. Dit fenomeen wordt ook wel centralisatie van de bloedsomloop genoemd en verklaart waarom we het meestal eerst koud krijgen in onze vingers en tenen.

Afhankelijk van het stadium zijn er andere symptomen die wijzen op onderkoeling:

Vanaf een kerntemperatuur van <24°C treedt ademhalingsstilstand en circulatiestilstand op. Mensen met onderkoeling zijn zich meestal niet bewust van hun situatie, omdat hun bewustzijn veranderd is door een verminderde hersenfunctie. Verwarring, vermoeidheid, slaperigheid en bewusteloosheid treden op.

Algemene eerstehulpmaatregelen

Als er tekenen van onderkoeling zijn, moet je als volgt te werk gaan:

Verdere eerstehulpmaatregelen zijn afhankelijk van het stadium van onderkoeling.

In stadium I (zie hierboven voor symptomen) moeten de volgende eerstehulpmaatregelen worden genomen:

• De getroffen persoon moet naar een warme plaats worden gebracht en LANGZAAM worden opgewarmd.
• Verwijder koude en/of natte kleding en wikkel de getroffen persoon in droge (reddings)dekens
• Vermijd verdere blootstelling aan koude
• Verwarm de getroffene NIET actief (met warmwaterkruiken, kersenpitkussens, wrijven, etc.)
• als de persoon bij bewustzijn is: geef warme, gesuikerde dranken (bijv. thee)
• Geef geen alcoholische dranken
• Kalmeer de getroffene en wacht tot de hulpdiensten arriveren
• Laat de getroffene NOOIT alleen

Voor stadium II of hoger (zie hierboven voor symptomen) moeten ook de volgende eerstehulpmaatregelen worden genomen:

• NIET proberen op te warmen
• verwarm de getroffen persoon NIET ACTIEF (kruiken, kersenpitkussens, enz.)
• Als het slachtoffer bewusteloos is, leg hem dan in een stabiele zijligging en dek hem toe

Als het slachtoffer op de koude vloer ligt, is het raadzaam om er een deken onder te leggen.

Bevriezing

Definitie van bevriezing

Bevriezing is beschadiging van de huid en het weefsel als gevolg van koude temperaturen of het aanraken van koude voorwerpen. Delen van het lichaam die uitsteken worden vaker getroffen dan andere. Dit zijn bijvoorbeeld vingers, oren, neus, wangen of tenen. Kinderen lopen ook meer risico op bevriezing dan andere mensen. De kou leidt tot problemen met de bloedsomloop in de getroffen lichaamsdelen, wat resulteert in zuurstoftekort en, in het ergste geval, celdood (necrose).

Indeling

Bevriezing wordt grofweg ingedeeld in oppervlakkige en diepe bevriezing. Oppervlakkige bevriezing treft de bovenste lagen van de huid en is normaal gesproken geen noodgeval. De symptomen verdwijnen meestal enkele minuten nadat het getroffen gebied is beschermd en weer opgewarmd. Bij langdurige gevoelloosheid moet echter medische hulp worden ingeroepen.

Bij diepe bevriezing kunnen alle huidlagen tot en met de spier worden aangetast. In zeer ernstige gevallen kan er zelfs botschade optreden en moet het getroffen lichaamsdeel worden geamputeerd. Diepe bevriezing is een medisch noodgeval en vereist daarom onmiddellijke medische behandeling.

Symptomen

Getroffenen ervaren gevoelloosheid of gevoelloosheid in de getroffen gebieden. De lichaamsdelen kunnen blauwrood, witgeel of witgrijs worden. Mensen met bevriezing melden ook vaak dat ze het gevoel hebben dat hun schoenen te klein zijn. De aangetaste gebieden zijn eerst koud, zacht en pijnlijk en daarna hard en gevoelloos. Er kunnen ook blauwe plekken en blaren ontstaan.

Het probleem met bevriezing is dat het in het begin nauwelijks wordt opgemerkt, maar pas als het weer warmer wordt en er hevige pijn optreedt. Op dat moment is de schade meestal al zeer ernstig. Het optreden van gevoelloosheid bij koud weer moet daarom altijd zeer serieus worden genomen.

Wat kan ik doen om onderkoeling/ bevriezing te voorkomen?

Om onderkoeling of bevriezing te voorkomen, moet je als eerste maatregel extreme kou vermijden. Het is verstandig om informatie in te winnen over het weer voordat je je huis verlaat. Bij zeer extreme weersomstandigheden is het verstandig om verwarmingsmateriaal en voedsel in te slaan, zodat je het weer thuis kunt afwachten. Als dit niet mogelijk is, moet je ervoor zorgen dat je de juiste kleding kiest. Deze moet ademend en winddicht zijn. Reservekleding en proviand kunnen levensreddend zijn bij een langer verblijf in de buitenlucht. Het is belangrijk om voldoende te eten en te drinken, niet alleen in de hitte maar ook in de kou. Alcoholische dranken zijn echter af te raden omdat alcohol de bloedvaten verwijdt en het lichaam nog sneller warmte verliest. Het gezegde "alcohol verwarmt je" is een mythe. Het verandert alleen het gevoel van warmte, waardoor je een verwarmend gevoel krijgt. Alcohol zorgt er dus niet alleen voor dat het lichaam sneller afkoelt, maar geeft je ook een verwarmend gevoel. Deze combinatie maakt alcohol erg gevaarlijk bij extreem koud weer. Draag ook een mobiele telefoon bij je tijdens lange autoritten of wandelingen in de sneeuw, zodat je snel om hulp kunt bellen.

Caritas koude telefoon

Een speciaal project van Caritas om koudesterfte tegen te gaan is de koude telefoon. Je kunt hem bellen als je daklozen ziet die tijdens de wintermaanden op straat slapen. De koude telefoon is van november tot eind april 24 uur per dag bemand. Klik hier voor de telefoonnummers.

Als je een plek ontdekt waar een dakloze slaapt, kun je hem of haar bellen en de volgende informatie geven:

• Datum
• tijd
• exacte locatie
• Beschrijving van de persoon of personen

Door het grote aantal meldingen kan niet altijd onmiddellijk worden ingegrepen. Bel in acuut levensbedreigende situaties het alarmnummer: in Oostenrijk en Zwitserland 144 of in Duitsland en heel Europa 112.