Placebo in de schijnwerpers van het onderzoek

Wat is een placebo?

Een placebo is een geneesmiddel dat geen werkzame stof bevat, hoewel het een genezend effect kan hebben. Het placebo is van Latijnse oorsprong (d.w.z. placebo="het zal me bevallen") en bevat meestal alleen vulstoffen zoals lactose en zetmeel. Het veroorzaakte effect staat bekend als het placebo-effect. Hoe dit effect wordt veroorzaakt, is nog niet duidelijk. Aangenomen wordt echter dat de zogenaamde zelfgenezende krachten van het menselijk lichaam en het daaruit voortvloeiende geloof in het geneesmiddel de oorsprong van het effect zijn. Daarom kunnen de verwachtingen van de patiënt bepalend zijn voor de doeltreffendheid van de behandeling. Als positief effect: de patiënt gelooft in het geneesmiddel en hoopt op een genezingsproces - en dit gebeurt dan ook. Als negatief effect: Omdat men ervan overtuigd is dat het geneesmiddel niet helpt, kan het mogelijk ook falen of zelfs schadelijk zijn (nocebo-effect).

Gebieden van gebruik van placebo agenten:

Zoals eerder vermeld, worden placebo's in sommige studies gebruikt om de effecten van (nieuwe) geneesmiddelen te vergelijken en te onderzoeken. In dergelijke gevallen wordt de werkzame stof toegediend aan de studiegroep, terwijl de controlegroep het placebo-geneesmiddel krijgt. Dit lijkt qua uiterlijk, kleur en smaak (bv. placebotablet of placebo-capsule) op het echte geneesmiddel. Pas wanneer het te testen geneesmiddel een aanzienlijk beter effect heeft dan het placebo, wordt het als werkzaam aangemerkt.

Placebo's kunnen ook worden gebruikt in praktische therapie. Voor psychologische, milde of niet-levensbedreigende oorzaken kan een behandelend arts het nuttig vinden een placebotherapie te overwegen. Anderzijds is het mogelijk dat een nuttig geneesmiddel om medische redenen niet kan worden toegepast, en daarom wordt het placebo als alternatief toegediend.

Wijze van toediening van placebo:

Ook de manier waarop placebo's worden toegediend kan het placebo-effect veranderen. Een studie gepubliceerd in 2015 evalueerde gegevens van 149 gerandomiseerde trials die de behandeling van kniepijn onderzochten. In deze studie konden placebo's die in het gewricht werden geïnjecteerd, het grootste placebo-effect laten zien. Placebo-crèmes die op de plaats van het gewricht werden aangebracht, volgden op de tweede plaats, en placebo-medicijnen in tabletvorm hadden aanzienlijk minder effect dan de eerste twee.

Dure placebo's effectiever?

Een andere dubbelblinde, gerandomiseerde, cross-over studie, gepubliceerd in 2015, onderzocht de relatie tussen de prijs van geneesmiddelen en hun effect. In deze placebo-studie kregen 12 Parkinson-patiënten een onschadelijke zoutoplossing. De ene groep kreeg wat een "goedkoop" geneesmiddel leek te zijn, terwijl de andere studiegroep een "duur" geneesmiddel kreeg tegen 100 keer de prijs. Uit de resultaten bleek dat de motorische vaardigheden van patiënten die de "duurdere" geneesmiddelen kregen, gemiddeld met 28% toenamen ten opzichte van patiënten die "goedkopere" placebo-geneesmiddelen kregen.

Placebo en merknaam:

Merknaam kan ook een factor zijn, volgens een studie uit 2002, gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Ann. Stagiaire. Med., gepubliceerd in 2002, kan ook de merknaam het effect van een geneesmiddel beïnvloeden. In deze studie werden 835 vrouwen met hoofdpijn in vier groepen verdeeld. Elke groep kreeg echte aspirine (actieve stof: acetylsalicylzuur of kortweg ASA) of een placebo, als volgt:

• Groep 1: echte aspirine van de bekendste fabrikant.
• Groep 2: zelfde aspirine, maar merknaam verwijderd
• Groep 3: placebo met dezelfde merknaam
• Groep 4: placebo zonder merknaam

Terwijl de eerste twee groepen achtereenvolgens de beste resultaten gaven, constateerde 64% van de proefpersonen in groep 3 een verbetering. In groep 4 was dit slechts 45% van de proefpersonen.

Conclusie:

Nog steeds wordt een placebogecontroleerde studie beschouwd als een goede standaard voor een onderzoek. Placebo's worden ook gebruikt in praktische vormen van therapie wanneer de omstandigheden dat toelaten. Niettemin mag het besef dat niet alle placebo's hetzelfde effect hebben en zelfs klinisch relevante effecten kunnen bereiken, niet worden onderschat. Vooral omdat bij de opzet van de methoden van klinische proeven, die placebogecontroleerd zijn, er nauwlettend op moet worden toegezien dat het placebo ook aan de optische parameters voldoet en, zo mogelijk, de vergelijkende resultaten niet vervalst.

Actieve ingrediënten: