Welke rol speelt de schildklier in de kinderwens?

De kinderwens gaat vaak gepaard met grote hoop en verwachtingen en kan voor de betrokkenen een enorme last zijn als deze niet wordt vervuld. Bij het zoeken naar de oorzaak moet in ieder geval een onderzoek van de schildklier worden uitgevoerd, omdat de functie van de schildklier niet alleen de stofwisseling, maar ook de cyclus en daarmee de vruchtbaarheid van de vrouw beïnvloedt. Onze redacteur Lisa Türk sprak met de schildklierspecialist Univ. Doz. Dr. Georg Zettinig in een interview over de schildklier in verband met de kinderwens.

undefined

De schildklier en de schildklierhormonen

De schildklier is een hormoonproducerend klierorgaan. Het slaat jodium op en produceert de vitale schildklierhormonen thyroxine (T4) en triiodothyronine (T3). Deze hormonen regelen onder andere de stofwisseling en beïnvloeden de groei. De C-cellen van de schildklier produceren ook het hormoon calcitonine, dat betrokken is bij de calcium- en botstofwisseling.

Voor de vorming van de schildklierhormonen heeft het lichaam jodium nodig. Aangezien het menselijk organisme dit mineraal niet zelf kan produceren, is het afhankelijk van de aanvoer via de voeding. Vanuit de darm bereikt het jodium via het bloed de schildklier, waar het in verschillende stappen in de hormonen wordt opgenomen. Om de jodiumvoorziening te verbeteren en gebreksverschijnselen te voorkomen, wordt in Oostenrijk sinds 1963 jodium aan keukenzout toegevoegd.

Schema van de schildklier en de hormonen T3 en T4 Dr_Microbe / iStock

De schildklier zelf wordt gecontroleerd door de hypofyse, die het hormoon TSH (Thyroid Stimulating Hormone) afgeeft. Dit stimuleert de schildklier om T3 en T4 te produceren en regelt zo het schildklierhormoongehalte in het bloed naar behoefte. Bij koud weer, tijdens de groei of tijdens de zwangerschap heeft de stofwisseling meer energie nodig. T3 en T4 verhogen de basale stofwisseling van het lichaam, omdat alle lichaamscellen onder hun werking intensiever werken en dus meer energie verbruiken.

Schildklierafwijkingen kunnen leiden tot over- of onderproductie van schildklierhormonen en tot verschillende gezondheidsproblemen, waaronder gevolgen voor de vruchtbaarheid.

Hoe beïnvloedt de schildklier de vruchtbaarheid?

Behalve op het cardiovasculaire systeem, het zenuwstelsel en de spijsvertering oefenen de schildklierhormonen ook invloed uit op de voortplantingsfuncties van het lichaam. De hormonen T3 en T4 beïnvloeden de geslachtshormonen en dus ook de rijping van de eicel en de eisprong. Bijgevolg kunnen hypothyreoïdie of hyperthyreoïdie cyclusstoornissen veroorzaken, die zich bijvoorbeeld kunnen uiten in een onregelmatige of afwezige menstruatie, en de kans op conceptie verminderen.

Bij een onvervulde kinderwens is daarom een onderzoek van de schildklier en opheldering van de schildklierfunctie noodzakelijk.

Bij hyperthyreoïdie worden te veel schildklierhormonen geproduceerd. De stoornis is te herkennen aan een te lage TSH-waarde in het bloed. Als de oorzaak van hyperthyreoïdie een vergroting van de schildklier of een zogenaamde hot nodule is, moet deze vóór de zwangerschap worden behandeld. Een hot nodule in de schildklier bestaat uit schildkliercellen en geeft ongecontroleerd schildklierhormonen af. Bij de ziekte van Graves, de oorzaak van hyperthyreoïdie, vormt het immuunsysteem als auto-immuunreactie antistoffen tegen de TSH-receptoren op de schildklier. Deze bootsen de TSH-effecten na en veroorzaken een verhoogde stimulatie van de schildklier, met als gevolg een verhoogde productie van schildklierhormonen. De auto-immuunziekte wordt meestal behandeld met thyrostatica. Deze therapie bemoeilijkt de kinderwens, aangezien zwangerschap wordt afgeraden tijdens het gebruik van thyreostatica, onder meer vanwege de verhoogde kans op miskramen. In dit geval moet een kinderwens uitdrukkelijk besproken worden met een schildklierspecialist.

In het geval van hypothyreoïdie, die gepaard gaat met een onvoldoende productie van schildklierhormonen en gediagnosticeerd wordt op basis van een verhoogd TSH-gehalte, is de vervulling van de kinderwens iets minder gecompliceerd. De oorzaak van hypothyreoïdie kan een chronische immuunschildklierontsteking zijn of de schildklierontsteking van Hashimoto, waarbij het immuunsysteem antilichamen produceert tegen de schildklier, waardoor deze ontstoken raakt en te weinig schildklierhormoon produceert ondanks een verhoogde stimulatie door TSH. De behandeling gebeurt door het toedienen van schildklierhormoontabletten.

In het geval van een onvervulde kinderwens wordt meestal aangeraden schildklierhormonen te nemen vanaf een TSH-waarde van 2,5 mU/l. Het is belangrijk om de onderactieve schildklier vóór de conceptie te compenseren en de hormoondosis in de vroege zwangerschap te verhogen. De reden hiervoor is dat normaal gesproken het zwangerschapshormoon beta-HCG de schildklier stimuleert, waardoor in de vroege zwangerschap (ca. 10e-12e week van de zwangerschap) meer hormonen worden aangemaakt, met als gevolg een lichte hyperfunctie. De verhoogde energiebehoefte is nodig zodat het ongeboren kind zich voldoende kan ontwikkelen en groeien. Als de schildklier is verwijderd of onvoldoende hormonen produceert, kan dit regelcircuit met de verhoogde basale stofwisseling niet (voldoende) functioneren, wat leidt tot een verhoogde abortuskans. Bij hypothyreoïdie moet de hormoondosering in de vroege zwangerschap dus meestal worden aangepast.

Belang van schildklierhormonen voor het ongeboren kind

Schildklierhormonen spelen een cruciale rol in de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van het ongeboren kind. Aan het begin van de zwangerschap kan het organisme van het kind zelf nog geen schildklierhormonen aanmaken en is het daarom afhankelijk van een voldoende toevoer van de moeder. Schildklierhormonen zijn met name essentieel voor de ontwikkeling van de hersenen. Daarom kan de lichamelijke en geestelijke groei worden belemmerd, vooral in geval van een duidelijke schildklierinsufficiëntie. Om ontwikkelingsschade te voorkomen, moet de moeder over voldoende schildklierhormonen beschikken. Ernstige gevolgen treden meestal alleen op bij (zeldzamer) manifeste hypothyreoïdie. Lichte verhogingen van de TSH-spiegel zijn meestal goed te behandelen en daarom minder gevaarlijk voor het ongeboren kind.

Schildklierafwijkingen en zwangerschap

Vóór de zwangerschap:

Idealiter wordt de schildklierfunctie tijdens de periode van kinderwens regelmatig gecontroleerd, bijvoorbeeld om de zes maanden, zodat de therapie dienovereenkomstig wordt aangepast om een goed gecontroleerde schildklierfunctie te garanderen.

Aan het begin van de zwangerschap:

In het begin van de zwangerschap moet de functie van de schildklier onmiddellijk worden gecontroleerd (rond de 8e week van de zwangerschap) om de hormoondosis dienovereenkomstig aan te passen.

Tijdens de zwangerschap:

In de volgende maanden van de zwangerschap moeten regelmatige controles van de schildklier plaatsvinden om te zorgen voor een voldoende aanvoer van schildklierhormonen zodat de moeder deze kan doorgeven aan het kind, vooral in de eerste drie maanden.

Zwangere vrouw die haar buik vasthoudt Daniel Reche / Pixabay

Aan het einde en na de zwangerschap:

Het is zinvol om de schildklier al tegen het einde van de zwangerschap opnieuw te controleren en na te denken over de aanpak van de schildklierstoornis na de zwangerschap. De zwangerschap onderdrukt alle auto-immuunreacties. Daarom past het immuunsysteem zich na de bevalling opnieuw aan en worden veel auto-immuunziekten ernstiger of nieuw. Zo kan de schildklier na de zwangerschap opnieuw ontstoken raken door de antilichamen. Meestal ervaren schildklierpatiënten twee tot drie maanden na de geboorte een lichte tijdelijke hyperfunctie door de vernietiging van het schildklierweefsel en het vrijkomen van opgeslagen schildklierhormonen. Dit normaliseert weer nadat de hormoonvoorraad is opgebruikt en verandert dan in een meer uitgesproken hypothyreoïdie, omdat het beschadigde schildklierweefsel niet meer in staat is voldoende hormonen te produceren.

Een matige verlaging van de hormoondosis in de eerste twee maanden na de bevalling kan hier nuttig zijn en moet worden besproken in het kader van een schildkliercontrole, evenals een latere verhoging van de dosis.

Conclusie

Een veel voorkomende oorzaak van onvruchtbaarheid bij vrouwen is een schildklierafwijking. Schildklierafwijkingen kunnen leiden tot onregelmatige cycli en verminderen de kans op zwangerschap. De in de schildklier geproduceerde hormonen zijn essentieel voor de lichamelijke groei en geestelijke ontwikkeling van het ongeboren kind, dat vooral in het begin van de zwangerschap afhankelijk is van de schildklierhormonen van de moeder. Hoewel de schildklier meestal niet de centrale parameter is in een onvervulde kinderwens, moet de werking ervan goed worden afgesteld, regelmatig worden gecontroleerd vóór en tijdens de zwangerschap en de tijd na de geboorte worden gepland om de schildklier ook daarna adequaat te blijven behandelen.

Olivia Malvani, BSc

Olivia Malvani, BSc

Dr. med. univ. Bernhard Peuker, MSc

Dr. med. univ. Bernhard Peuker, MSc


Laatst bijgewerkt op 23.03.2023


Logo

Uw persoonlijke medicatie-assistent

Medicijnen

Blader hier door onze uitgebreide database van A-Z medicijnen, met effecten, bijwerkingen en doseringen.

Stoffen

Alle actieve ingrediënten met hun werking, toepassing en bijwerkingen, evenals de medicijnen waarin ze zijn opgenomen.

Ziekten

Symptomen, oorzaken en behandeling van veelvoorkomende ziekten en verwondingen.

De weergegeven inhoud vervangt niet de originele bijsluiter van het medicijn, vooral niet met betrekking tot de dosering en werking van de afzonderlijke producten. We kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor de nauwkeurigheid van de gegevens, omdat deze gedeeltelijk automatisch zijn omgezet. Raadpleeg altijd een arts voor diagnoses en andere gezondheidsvragen.

© medikamio