Amoebische dysenterie (amoebiasis)

Amoebische dysenterie, ook wel amoebiasis genoemd, is een tropische ziekte die voornamelijk leidt tot aandoeningen van de dikke darm. De infectie wordt veroorzaakt door een ziekteverwekker genaamd Entamoeba histolytica.

Verspreiding van amoebiasis

Wereldwijd is amoebiasis een van de meest voorkomende door parasieten veroorzaakte ziekten bij de mens. Elk jaar krijgen ongeveer 50 miljoen mensen amoebische dysenterie. Elke tiende persoon is drager van de parasiet, ook al wordt hij zelf niet door de ziekte getroffen.

In ons land is zij vooral bekend als een reisziekte, waarvoor men moet oppassen, vooral wanneer men naar de tropen of de subtropen reist.

Naast de gewone intestinale vorm, die het darmkanaal aantast, bestaat er ook een extraintestinale vorm, die vaker bij mannen voorkomt. Waarom dit zo is, is nog steeds niet opgehelderd.

De infectie wordt veroorzaakt door een ziekteverwekker genaamd Entamoeba histolytica. Dit wordt fecaal-of oraal overgedragen via besmet voedsel of drinkwater. Het is niet de parasiet zelf, maar zijn cysten die in de feces worden uitgescheiden en vervolgens weer worden opgenomen. Deze parasieten nestelen zich vervolgens in de dikke darm en ontwikkelen zich binnen één tot vier weken weer tot besmettelijke parasieten.

Mensen met een verzwakt afweersysteem lopen een bijzonder groot risico om met amoebiasis te worden besmet, aangezien zij zich van nature helemaal niet tegen de parasiet kunnen verdedigen.

Wanneer men naar dergelijke gebieden reist, is de kans groot dat men Entamoeba histolytica binnenkrijgt en dat deze zich ook in het colon nestelt. Meestal verloopt de infectie echter zonder symptomen. De cysten worden echter met de ontlasting uitgescheiden, waardoor de kiem vaak ongemerkt wordt doorgegeven.

Slechts in ongeveer 5 tot 20% van de gevallen ontwikkelen zich symptomen. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen het intestinale en het extra-intestinale type.

Amoebische dysenterie van het intestinale type

Indien de parasiet in de darm blijft en deze alleen beschadigt, ontstaat acute frambozengeleiachtige diarree. Dit komt doordat de darm probeert zich zo snel mogelijk te ontdoen van de ziekteverwekker, waardoor veel afscheiding en slijm wordt geproduceerd. De infectie veroorzaakt een lichte bloeding van de wanden van de dikke darm, wat de typische kleur en consistentie verklaart.

Naast diarree treden ook krampen en soms koorts op. Als de kiem niet wordt bestreden en de infectie chronisch wordt, komen dergelijke onaangename darmontstekingen soms gedurende vele jaren steeds weer voor.

Amoebische dysenterie van het extra-intestinale type

Indien de kiem niet in de dikke darm kan worden gehouden, migreert hij via het bloedstelsel naar de lever en vestigt zich daar meestal. Er kunnen maanden of zelfs jaren voorbijgaan voordat de symptomen verschijnen. Dan zijn er acute abcessen (ingekapselde verzamelingen van pus) met een gevoel van druk en pijn in de rechter bovenbuik. Soms kan de lichaamstemperatuur iets stijgen, maar koorts komt zelden voor.

Bij zeer grote abcessen van de lever kan ook de borstkas vernauwd raken, wat kan leiden tot pijn en ook ademhalingsmoeilijkheden. In zeer zeldzame gevallen hecht de parasiet zich ook aan andere organen, zoals de hersenen, de milt of de longen.

De diagnose moet verschillend worden gesteld naar gelang van de vorm en de uitingsvorm. Zoals bij elke infectie vindt men al gauw veranderde parameters in het bloed, maar die wijzen niet op iets specifieks. Bijvoorbeeld dat de witte bloedcellen, ons afweersysteem, verhoogd zijn.

Ontlastingstalen en beeldvormingstechnieken

Bij de intestinale vorm kan de ziekteverwekker, indien hij wordt vermoed, rechtstreeks worden opgespoord met een vers ontlastingmonster om de diagnose te bevestigen. Bij de extra-intestinale vorm worden abcessen, effusies en veranderingen in de lever opgespoord met verschillende beeldvormende procedures, zoals röntgenstralen, computertomografie, echografie en magnetische resonantietherapie. Bloedmonsters kunnen worden gebruikt om antilichamen op te sporen die tegen de ziekteverwekker zijn gevormd. In deze vorm is de ziekteverwekker zelf noch in het bloed, noch in de ontlasting aanwezig.

Vergeet niet met je dokter te praten.

Natuurlijk is het belangrijk om open en eerlijk met de arts te praten. Een gesprek met de arts kan namelijk een goede indicatie geven van wat voor ziekte er werkelijk aanwezig is. In het geval van amoebische dysenterie is het daarom ook belangrijk om te praten over de reizen die de afgelopen maanden zijn gemaakt.

Bij de behandeling van amoebische dysenterie moet er enerzijds voor worden gezorgd dat de ziekteverschijnselen verdwijnen, maar moet anderzijds ook de overdracht van de ziekteverwekker snel worden gestopt. Daartoe wordt een zogenaamd contactamoebicide voorgeschreven, dat ook moet worden gebruikt als er geen symptomen zijn, maar alleen aanwijzingen voor de ziekteverwekker.

Bestrijding van de symptomen

Het belangrijkste is om de symptomen te bestrijden. Daarom wordt er in eerste instantie alles aan gedaan om diarree, buikkrampen en alle andere mogelijke klachten uit te sluiten. Maar het mag natuurlijk niet bij deze behandeling blijven, althans niet als er tekenen zijn dat het lichaamseigen immuunsysteem de parasiet niet aankan. Dan moet met antibioticatherapie worden begonnen.

Therapie van de intestinale vorm

Elke vorm van amoebiasis wordt behandeld met een imidazoolderivaat, dat gedurende tien dagen via een infuus wordt toegediend. Dit is een antibioticum dat de parasiet rechtstreeks aanvalt. Om te voorkomen dat de besmettelijke cysten worden doorgegeven, wordt de antibioticakuur gevolgd door nog eens tien dagen orale behandeling met paromomycine. Ten slotte bevestigt een onderzoek van de ontlasting dat er geen parasieten meer worden uitgescheiden. Dit moet vooral gebeuren omdat de ziekte meldingsplichtig is.

Therapie van de extra-intestinale vorm

De behandeling is precies dezelfde als bij de darmvorm, behalve dat abcessen ook worden doorgeprikt en geruimd als er gevaar bestaat dat ze zich uitbreiden naar organen of andere lichaamsholten.

Hygiënische maatregelen

Uiteraard moeten ook strikte hygiënische richtlijnen in acht worden genomen om te voorkomen dat de parasiet wordt doorgegeven. Anders zou zich snel een epidemie van ziekten ontwikkelen, die dan moeilijk te beheersen zou zijn.

Als de behandeling wordt uitgevoerd, is de prognose zeer goed. In de meeste gevallen is de ziekteverwekker binnen een paar weken volledig verdwenen en blijft alleen de herinnering aan de infectie over.

Indien geen therapie wordt gestart, of indien deze niet consequent wordt uitgevoerd, kan de chronische vorm van amoebiasis ontstaan, die meer dan alleen onaangenaam is. In sommige gevallen kan het zelfs de dood tot gevolg hebben.

Profylaxe bestaat hoofdzakelijk uit het vermijden van gebieden waar Entamoeba histolytica wordt aangetroffen. Daartoe behoren vooral Midden- en Zuid-Amerika, Zuid-Azië en Afrika.

Als men dit niet wil doen, dan is het belangrijk om een strikte hygiëne in acht te nemen tijdens het reizen. Om dit te doen, kunt u deze tips volgen:

• Schil ongekookt fruit en groenten voordat u ze eet.
• Het is het beste om groenten te koken
• Eet geen rauw vlees of zeevruchten.
• Drink geen water uit de kraan of uit niet-verzegelde waterflessen.
• Kook water voor het tandenpoetsen
• Eet geen ijsblokjes, zelfgemaakt waterijs of sorbet.

Als u deze tips opvolgt, bent u relatief goed beschermd tegen amoebische dysenterie. Als u het toch krijgt, is het belangrijk om naar de dokter te gaan, de diagnose te laten stellen en zo snel mogelijk met de behandeling te beginnen.