Aorta aneurysma

Een aorta-aneurysma is een permanente verwijding van de doorsnede van de aorta. Deze uitstulping wordt veroorzaakt door een verandering (verminderde elasticiteit) in de wand van het bloedvat.

De uitstulping kan overal in de aorta ontstaan, het vaakst onder de niervaten in de abdominale aorta (abdominaal aorta-aneurysma), minder vaak in de borststreek.

Het aneurysma kan volledig asymptomatisch zijn, het gevaar schuilt in het barsten van de verdunde, eventueel verkalkte vaatwand (= ruptuur) en inwendige bloedingen.

Ongeveer één procent van de bevolking boven de vijftig (5 keer meer mannen dan vrouwen) krijgt een abdominaal aorta-aneurysma. Het wordt vaak alleen bij toeval ontdekt.

De belangrijkste oorzaak van aneurysma's is de verandering van de vaatwand met toenemende leeftijd. Ze worden minder elastisch en kunnen de hoge druk die in de aorta heerst niet langer opvangen. Als gevolg daarvan wordt de doorsnede van het bloedvat wijder, het "puilt uit". Arteriosclerose (=verkalking van de vaten) en hypertensie (=hoge bloeddruk) werken de ontwikkeling van een aneurysma in de hand, omdat de toch al niet elastische vaten bijzonder te lijden hebben onder de hoge bloeddruk. Tot tien procent van de mannelijke patiënten met hoge bloeddruk boven de 65 jaar heeft een abdominaal aorta-aneurysma.

Ontstekingen van de vaatwanden ten gevolge van infectieziekten zoals syfilis of tuberculose en aangeboren ziekten zoals het syndroom van Marfan of het syndroom van Ehlers-Danlos, waarbij het bindweefsel zwak is, kunnen ook leiden tot aorta-aneurysma's.Dit zijn zeer zeldzame oorzaken van aneurysma's en treffen vooral de aorta in de borstkas (thoracaal aorta-aneurysma).

De meeste mensen met aorta-aneurysma's hebben geen symptomen; de diagnose wordt meestal bij toeval gesteld tijdens andere onderzoeken.

Boven een bepaalde grootte kan een aneurysma op omliggende structuren drukken. Diffuse buik- en rugpijn en duizeligheid kunnen symptomen zijn van een abdominaal aorta-aneurysma, evenals een slecht palpabele liespols van wisselende intensiteit. Soms kan een pulserende knobbel door de buikwand heen gevoeld worden. Pijn op de borst, kortademigheid, heesheid, moeite met slikken en hoesten kunnen symptomen zijn van een aneurysma van de borstkas.

Het grootste gevaar is een scheuring van de vaatwand. Dit gevaar neemt toe bij aneurysma's groter dan vijf à zes centimeter. De wanden worden dan 2 à 3 cm opgerekt. Bij een breuk kan het ernstige inwendige bloedverlies leiden tot een shock van de bloedsomloop, de getroffen persoon voelt hevige pijn in de borstkas of in de buikstreek die uitstraalt naar de rug, alsmede misselijkheid en braken.

De diagnose wordt vaak toevallig gesteld tijdens een routine-onderzoek, bijvoorbeeld bij echo-onderzoek; luisteren met een stethoscoop kan ongewone stromingsgeluiden aan het licht brengen. Een uitgesproken abdominaal aneurysma kan worden gepalpeerd als een zwelling bij slanke mensen. Op een röntgenfoto van de longen kan een uitstulping van de thoracale aorta te zien zijn, en op een echografie van het hart zijn delen van de aorta duidelijk zichtbaar.

Magnetische resonantie beeldvorming (MRI), computertomografie (CT) en eventueel angiografie kunnen worden gebruikt om de incidentele bevinding op te helderen. Een nauwkeurige bevinding die ook de andere risicofactoren, zoals hoge bloeddruk en aderverkalkingstadium, omvat, is noodzakelijk voor de planning van de therapie.

In het geval van kleine asymptomatische aorta-aneurysma's, kleiner dan 4 cm in diameter, is observatie voldoende - een echografisch onderzoek een- of tweemaal per jaar, alsmede medicamenteuze behandeling met bètablokkers, bloeddrukverlagende medicijnen, bloedlipidenverlagende medicijnen. Diabetes is een risicofactor en moet optimaal onder controle worden gehouden, roken verslechtert de elasticiteit van de vaten aanzienlijk en moet worden gestaakt. Veranderingen in levensstijl omvatten ook niet te zwaar tillen en goed ademen tijdens lichamelijke inspanning. Hoesten verhoogt de druk in de vaten, dus astma en chronische bronchitis moeten goed onder controle worden gehouden.

Aneurysma's met een diameter van meer dan 5 cm in de abdominale aorta en 5,5 cm in de thoracale aorta moeten direct worden behandeld omdat het risico op scheuren aanzienlijk toeneemt.

Thoracaal aneurysma

Bij een operatie verwijdert de chirurg het aneurysma en brengt hij een prothese, een overbruggingsapparaat, in. Als het aneurysma dicht bij het hart zit, kan het ook nodig zijn de aortaklep te vervangen door een kunstklep.

Abdominale aorta aneurysma

- Bij een abdominale operatie verwijdert de chirurg het uitgezette deel van de slagader en vervangt het door een vaatprothese.

- Stent-methode: een klein buisje (stent) wordt via de liesslagader naar het aneurysma geschoven, waar het het bloedvat stabiliseert. Momenteel de methode bij uitstek: door de minder invasieve ingreep zijn er minder postoperatieve complicaties.

De prognose is afhankelijk van de grootte van het aneurysma en de precieze plaats van de uitstulping in de aorta. Vanaf een grootte van meer dan vijf centimeter neemt het risico op scheuring van de vaatwand toe. Gebarsten aorta-aneurysma's zijn acuut levensbedreigend en moeten onmiddellijk worden geopereerd. Een spoedoperatie, die dan noodzakelijk is, heeft een veel slechtere prognose dan een preventieve operatie.

Aneurysma's kunnen worden voorkomen met een gezond dieet, voldoende lichaamsbeweging, niet roken en controle en behandeling van bloeddruk, bloedsuiker en cholesterolgehalte. (Voornaamste risicofactoren: Hoge bloeddruk, diabetes, roken, zwaarlijvigheid en gebrek aan beweging).