Bronchitis acuut

Beschrijving

Acute bronchitis is wanneer de luchtwegen (trachea en bronchi) ontstoken zijn. Afhankelijk van de precieze plaats van de ontsteking wordt een onderscheid gemaakt tussen tracheitis (ontsteking van de luchtpijp), tracheobronchitis, bronchitis en bronchiolitis.

Heel vaak raken de luchtwegen ontstoken tijdens een verkoudheid of griep. Afgezien van de sterke aandrang om te hoesten, kent acute bronchitis meestal geen complicaties.

Acute infecties van de (bovenste) luchtwegen, waaronder bronchitis, behoren wereldwijd tot de meest voorkomende ziekten. Gemiddeld wordt een volwassene er 2-3 keer per jaar ziek van, vooral tijdens de overgangsperiode. Kinderen, ouderen en mensen met een verzwakt immuunsysteem worden nog vaker ziek.

Virussen

De meest voorkomende oorzaak van acute bronchitis is een verkoudheid veroorzaakt door virussen. De verkoudheid verspreidt zich vanuit de keel dieper in de luchtwegen. De exacte veroorzakers kunnen adeno-, rhino-, corona-, influenza- en parainfluenza-virussen zijn. Bij kinderen zijn ook respiratoire syncytiale (RS), ECHO- of Coxsackievirussen mogelijke oorzaken.

Bacteriën

Bacteriën veroorzaken ook vaak bronchitis als een secundaire infectie (tegelijkertijd met of na een virale infectie). Ziekteverwekkers zijn onder meer chlamydia en mycoplasma, die zich in de cellen vermenigvuldigen en daardoor moeilijk door het immuunsysteem te bestrijden zijn. De ziekteverwekkers haemophilus influenzae (meningitis bij kinderen) en pneumococcen (longontsteking) kunnen ook triggers zijn.

Andere ziekten

Bronchitis kan gepaard gaan met andere ziekten. Deze omvatten kinkhoest, mazelen, brucellose en buiktyfus.

Schimmels

Vooral bij personen met een verzwakt immuunsysteem (HIV-geïnfecteerden, kankerpatiënten, enz.) kunnen schimmels zoals Candida Albicans (bronchitis door spruw) ook acute bronchitis veroorzaken.

Irriterende stoffen

Dampen, gassen, stof en fijnstof bevorderen een mogelijke bronchitis. Ze kunnen ook (minder vaak) leiden tot ontsteking van de tracheale boom.

Verschil met allergische astma

Bij bronchitis zijn de luchtwegen vernauwd door ontstoken cellen en slijm. Allergische astma daarentegen is een overreactie op bepaalde stimuli, waardoor de bronchiën zich plotseling vernauwen en een astma-aanval ontstaat.

Gunstige factoren

• Sigarettenrook
• Koud en vochtig weer
• Luchtverontreiniging
• Menigten

Kenmerkende symptomen

• Gevoelige luchtwegen, pijnlijke hoest
• Verhoogde slijmproductie; viraal veroorzaakt witachtig slijm, bacterieel veroorzaakt gelig, groenig
• Symptomen van ontsteking Koorts, vermoeidheid, hoofdpijn, malaise
• Pijn in het borstbeengebied als gevolg van hevig hoesten of pleuritis
• Giemen (een merkbaar geluid bij het ademen)

Als de ademhaling wordt belemmerd en er een verhoogde drang tot hoesten is ten gevolge van een ontstekingszwelling van het bronchiale slijmvlies, spreekt men van spastische of obstructieve bronchitis.

Wanneer naar de dokter?

Een arts moet worden geraadpleegd zodra de volgende symptomen zich voordoen:

• ademhalingsmoeilijkheden, kortademigheid, pijn op de borst
• Bloederig sputum
• hoge koorts
• Hardnekkig gelig sputum (bacteriële superinfectie)
• aanhoudende ziekte gedurende meer dan 7 dagen
• Reeds bestaande aandoeningen (COPD, bronchiale astma, hartfalen)
• Immunodeficiëntie (HIV-infectie, kanker, cortisone therapie)
• Acute bronchitis bij kinderen of ouderen

Normaal gesproken zijn de volgende tests nodig om acute bronchitis te diagnosticeren:

• Anamnese (medische voorgeschiedenis en klachten)
• Palpatie en beluisteren van de longen (reutjes of piepende ademhaling wijzen op progressie en lokalisatie van de ontsteking).
• Onderzoek van de mond en keel (kan aanwijzingen geven voor ziekteverwekkers)

Als de bronchitis ernstig is, kunnen aanvullende tests nodig zijn:

• Bloedanalyse (ontstekingswaarden: C-reactief proteïne CRP, verhoogde snelheid van trombocytenbezinking = BKS, verhoogd aantal leukocyten).
• Röntgenfoto van de borstkas (om longontsteking uit te sluiten)
• Analyse van sputum (om het soort bacteriën te bepalen zodat gerichte antibiotica kunnen worden gebruikt)

Belangrijke informatie voor de arts

• Als er koorts is, hoe hoog is die en sinds wanneer?
• Wanneer zijn de symptomen begonnen, worden ze sterker of zwakker?
• Heb je sputum? Zo ja, hoeveel en hoe ziet het eruit (kleur, consistentie)?
• Welke vaccinaties heeft u al gehad? (Neem uw inentingsbewijs mee!)
• Lijdt u aan ziekten zoals bronchiale astma, COPD, hartaandoeningen of immuundeficiëntie?
• Wordt u op uw werkplek blootgesteld aan irriterende stoffen (gas, rook, stof)?

Afhankelijk van de oorzaak en de ernst van de bronchitis, zijn er verschillende behandelingsmogelijkheden. Als de oorzaak bacterieel is, worden antibiotica gebruikt. Virale ziekten kunnen echter alleen symptomatisch worden behandeld, omdat er geen geneesmiddelen tegen virussen bestaan.

Virale acute bronchitis

• Antitussiva: Kruidenpreparaten hebben een decongestieve en kalmerende werking. Chemisch geproduceerde medicijnen werken vaak in op het hoestcentrum in de hersenen. Het risico bestaat dat de prikkel om te hoesten zodanig wordt verminderd dat er geen slijm meer wordt opgehoest en de luchtwegen verstopt raken. Zij mogen daarom alleen worden gebruikt bij droge of hevige nachtelijke hoest.
• Expectorantia: Het effect van mucolytica of secretolytica (bv. N-acetylcysteïne) is nog niet voldoende bewezen. Aangenomen wordt dat deze geneesmiddelen geen relevante invloed hebben op acute bronchitis.

Bacteriële acute bronchitis

• Antibiotica: Ze worden gebruikt wanneer er een risico op superinfectie bestaat na virale bronchitis.
• Koortswerende en pijnstillende medicijnen: De griepachtige symptomen (bv. pijnlijke ledematen) kunnen worden verlicht en de koorts verlaagd.

Als er sprake is van obstructieve of spastische bronchitis (vooral bij kinderen), is het belangrijk kortwerkende bronchusverwijdende medicatie te gebruiken (meestal in de vorm van een inhalator). Om het slijm te verdunnen, kunt u ook inhaleren met een zoutoplossing.

Wat u zelf kunt doen

• Laat je lichaam rusten.
• Drink veel vocht, vooral warme dranken en thee, om het slijm vloeibaar te maken. Alcohol is taboe.
• Probeer overdag zonder hoestonderdrukkers te gaan, zodat u voldoende slijm kunt ophoesten. Hoestonderdrukkers mogen alleen worden gebruikt als het gaat om een droge irriterende hoest zonder slijmvorming.
• Huismiddeltjes zoals kompressen en zelfgemaakte hoestsiroop kunnen helpen.
• Vermijd lichamelijke inspanning, koude of rokerige lucht en uitlaatgassen. Deze factoren irriteren uw luchtwegen nog meer.
• Gebruik veelvuldig niet-irriterende inhalaties, borstkompressen en zweetkuren.

Normaal verloopt een acute, virale bronchitis zonder complicaties en geneest binnen 7 dagen.

Als een superinfectie door bacteriën optreedt, kan bronchitis 2-3 weken duren.

Aangezien de bronchiën tijdens de bronchitis zeer geïrriteerd raken, zijn ze ook na de genezing zeer gevoelig en kan de hoestprikkel verscheidene weken aanhouden.

In zeldzame gevallen ontstaan chronische bronchitis, spastische of obstructieve bronchitis, bronchiolitis (ontsteking van de kleine bronchiën) of longontsteking (ontsteking van de longen). Dit treft meestal mensen met reeds bestaande aandoeningen (bv. astmapatiënten), rokers, ouderen of personen met verminderde afweer.

Het risico op een verkoudheid of bronchitis kan worden verminderd door eenvoudige preventieve maatregelen te nemen:

• Als je rookt, probeer het dan op te geven.
• Versterk uw immuunsysteem door regelmatige lichaamsbeweging, een gezond gemengd dieet en voldoende slaap.
• Vermijd droge binnenlucht. Als de luchtvochtigheid lager is dan 50%, kunnen luchtbevochtigers of vochtige doeken helpen.
• Ventileer regelmatig!
• Vermijd stoffige en rokerige lucht.
• Vaccinaties tegen griep en bacteriën (bv. pneumokokken, die longontsteking veroorzaken) zijn nuttig voor oudere mensen, chronisch zieken of mensen die vaak aan ziekteverwekkers worden blootgesteld.