Cholera

Cholera is een ernstige diarreeziekte die wordt veroorzaakt door infectie met de bacterie Vibrio cholerae. De overdracht vindt hoofdzakelijk plaats via de consumptie van met feces verontreinigd drinkwater, maar in zeldzame gevallen kan de infectie ook rechtstreeks van mens op mens worden overgedragen. De incubatietijd varieert van enkele uren tot vijf dagen.

Cholera is vooral endemisch in gebieden met een hoge bevolkingsdichtheid en een slechte drinkwater- en rioleringsvoorziening. Deze factoren gelden vooral voor gebieden in Zuid-Amerika, Afrika en Zuidoost-Azië. Gevallen in Europa zijn meestal het gevolg van het overbrengen van de cholerabacterie uit deze streken.

In tot 85% van alle cholerabesmettingen zijn er geen symptomen (de zogenaamde stille besmetting), maar wanneer de ziekte uitbreekt, ligt het sterftecijfer tussen 20 en 70% als ze onbehandeld blijft. Een ziekte met cholera is onderhevig aan quarantaine - een adequate behandeling kan daarom alleen worden uitgevoerd in ziekenhuizen met speciale infectieafdelingen.

Cholera wordt veroorzaakt door een infectie met de bacterie Vibrio cholerae, die meestal wordt overgebracht via met feces verontreinigd drinkwater, minder vaak via verontreinigd voedsel. Rechtstreekse overdracht van mens op mens is ook mogelijk, maar komt zeer zelden voor.

Cholera breekt pas uit wanneer een zeer groot aantal cholerabacteriën erin slaagt het maagdarmkanaal binnen te dringen. De bacteriën passeren de maag en vermenigvuldigen zich vervolgens hoofdzakelijk in de dunne darm, waar zij zich aan de darmcellen hechten en een toxine vrijgeven (choleratoxine). Dit veroorzaakt een ernstig verlies van water en elektrolyten uit het darmslijmvlies.

Aangezien cholerabacteriën door maagzuur worden gedood, leidt de consumptie van slechts licht besmet drinkwater gewoonlijk niet tot ziekte. Dit betekent echter dat het risico op infectie toeneemt wanneer de maagzuurproductie vermindert (bijvoorbeeld door zoutzuurremmende medicatie - "maagbescherming"). Ook worden meestal slechts kleine aantallen ziektekiemen gemakkelijk door het immuunsysteem geëlimineerd voordat de ziekte uitbreekt. Een slechte gezondheidstoestand, bijvoorbeeld door ondervoeding of AIDS, werkt een cholera-infectie in de hand.

Sommige mensen ontwikkelen een stille infectie. Kenmerkend is dat de besmette persoon geen symptomen vertoont, maar met de ontlasting permanent cholerabacteriën uitscheidt en zo indirect andere mensen besmet.

Als de cholerabacterie erin slaagt zich in het slijmvlies van de dunne darm te nestelen, zich te vermenigvuldigen en het choleratoxine af te geven, treden de typische symptomen van cholera op, zoals plotseling optredende hevige buikpijn, braken en rijstwaterachtige diarree met veel vochtverlies (rijstwaterachtig vanwege de melkwitte slijmvlokken in de ontlasting).

Door de hevige diarree en het braken verliest het lichaam grote hoeveelheden vocht (tot 20 liter per dag) en elektrolyten (minerale zouten zoals natrium, kalium). Dit leidt tot een ernstig vochttekort - het stadium van exsiccose genoemd - met daarmee gepaard gaande symptomen zoals onderkoeling en een opvallende gelaatsuitdrukking met ingevallen wangen en opstaande huidplooien. Het grote verlies aan water en elektrolyten leidt tot heesheid en, meestal in de kuiten, tot spierkrampen en bewustzijnsstoornissen. Ten slotte kunnen nierfalen en de dood door falen van de bloedsomloop optreden.

In het acute verloop van een cholerabesmetting kan een betrouwbare diagnose worden gesteld door microscopische detectie van de cholerabacterie Vibrio cholerae in de ontlasting. Normaal gesproken bestaat de ontlasting in het geval van cholera bijna uitsluitend uit water en vibrionen, maar de ziekteverwekkers kunnen ook in lage concentraties en in monsters van braaksel of darmsecreties door middel van kweek worden opgespoord.

Een betrouwbare diagnose van cholera is echter niet noodzakelijk voor de therapie - het belangrijkste is de diarreeziekte zo snel mogelijk te behandelen. In een vroeg stadium wordt cholera gemakkelijk verward met andere diarreeziekten, zoals salmonellose, shigellose of voedselvergiftiging.

Bij de behandeling van cholera moet onmiddellijk voor voldoende vochtinname worden gezorgd om het ernstige vochtverlies ten gevolge van de diarree te compenseren. Daarnaast worden voldoende elektrolyten en glucose (suiker) toegediend als drink- of infuusoplossing om ook het elektrolytenverlies op te vangen. Antibiotische therapie kan het verloop van de ziekte verkorten; met tijdige vocht- en elektrolytenvervanging is de prognose voor cholera goed.

De getroffen persoon moet onmiddellijk in het ziekenhuis worden opgenomen, maar als dat niet mogelijk is, moet een sterk gezoete en zoute vloeistof worden toegediend - deze kan gemakkelijk worden bereid door enkele theelepels suiker en een afgestreken theelepel zout op te lossen in een liter water.

Alleen de inname van anti-diarree-preparaten zonder behandeling van vocht- en elektrolytenverlies is in het geval van cholera niet aan te bevelen.

Cholera is gemakkelijk te behandelen als op tijd met de behandeling wordt begonnen, en complicaties zijn relatief zeldzaam. Indien onbehandeld, is de infectie echter zeer gevaarlijk en in tot 70% van de gevallen fataal door het ernstige verlies van water en elektrolyten. Als gevolg daarvan hebben cholera-epidemieën in ontwikkelingslanden meestal verwoestende gevolgen, aangezien slechte hygiënische omstandigheden en ondervoeding vaak nog worden verergerd door slechte medische zorg, die de betrekkelijk eenvoudige therapie voor de getroffenen niet kan bieden.

Cholera komt zelden voor in geïndustrialiseerde landen - als er al ziektegevallen zijn, is de ziekteverwekker meestal binnengebracht door lange-afstandsreizen.

Als de ziekte eenmaal overwonnen is, bestaat er slechts een beperkte immuniteit voor een nieuwe besmetting met cholera.

Om een cholerabesmetting te voorkomen, is het in de eerste plaats aan te bevelen goede hygiënische normen voor voedsel en drinkwater in acht te nemen. In bedreigde gebieden mag alleen gekookt drinkwater worden geconsumeerd en moet, indien mogelijk, ongekookt voedsel worden vermeden.

Vaccinatie tegen cholera is ook mogelijk en kan het risico de ziekte op te lopen verminderen. De vroegere intramusculaire vaccinatie wordt als verouderd en ondoeltreffend beschouwd, terwijl de nieuwere orale vaccinaties beter verdragen blijken te worden en bovendien enige bescherming bieden tegen de klassieke reizigersdiarree.

Als er toch cholera uitbreekt, moet de getroffen persoon zo snel mogelijk worden behandeld. Om het risico van verdere infecties te verminderen, moet een strikte hygiëne in acht worden genomen. Indien mogelijk moeten patiënten tijdens de acute fase van cholera in isolatie worden behandeld.

Wanneer een infectie eenmaal is overwonnen, is er slechts een beperkte periode van immuniteit - meervoudige infecties zijn heel goed mogelijk tijdens een langer verblijf in epidemische gebieden.