Diarree

Beschrijving

Diarree is een symptoom waarvan men spreekt zodra:

• er is vaker dan 3 keer per dag een aandrang tot stoelgang
• de ontlasting heeft een veranderde, vloeibare consistentie
• de hoeveelheid is bovengemiddeld (> 250 g/d)

Als de diarree maximaal 2 weken duurt, spreken artsen van acute diarree; langer durende diarree wordt chronische diarree genoemd.

Kortdurende diarree (een paar dagen) is niet schadelijk voor gezonde volwassenen. Eén op de drie mensen wordt één keer per jaar getroffen door diarree

Diarree kan worden veroorzaakt door ziekten die de werking van de dunne en de dikke darm aantasten. Er zijn 2 hoofdoorzaken:

• verhoogde darmactiviteit (versnelt de darmtransit)
• Bovengemiddelde hoeveelheid vocht in de darm

Acute diarree

• Voedselvergiftiging: bacteriën (stafylokokken, salmonella) vallen het spijsverteringskanaal aan en produceren gifstoffen die binnen enkele uren inwerken.
• Intestinale griep: Virale of bacteriële infectie.
• Reizigersdiarree: Reizigers hebben vaak last van infecties door bacteriën (E. Coli), minder vaak virussen of parasieten.
• Medicatie: Antibiotica en andere geneesmiddelen tasten de darmflora aan of vernietigen deze. Normaal verdwijnen de symptomen nadat de medicatie is gestopt. Gezien de noodzaak van deze geneesmiddelen voor bepaalde ziekten, wordt deze bijwerking getolereerd.
• Voedselintolerantie: Lactose-intolerantie en andere intoleranties leiden tot diarree omdat bijvoorbeeld zuivelproducten niet volledig kunnen worden verteerd.

Chronische diarree

• Prikkelbare darm syndroom (darm irritatie zonder complicaties)
• Chronische darmontsteking (colitis ulcerosa, ziekte van Crohn)
• Chronische darmontsteking (parasieten, bv. amoeben, Clostridium difficile, lamblia)
• Drugsmisbruik (laxeermiddelen)

Veel minder vaak zijn stofwisselingsstoornissen, tumoren of operaties de oorzaak:

• Hyperthyreoïdie (overactieve schildklier)
• Pancreas carcinoom (kanker van de alvleesklier)
• Intestinale chirurgie

Bij diarree kan de ontlasting waterig, papperig, vettig (grijzig, sterk ruikend, olieachtig) of zelfs bloederig zijn. Bovendien kan er sprake zijn van winderigheid, buikkolieken, gebrek aan eetlust en misselijkheid of braken.

Een arts moet worden geraadpleegd zodra zij een van de volgende symptomen vertonen:

• Vloeistof kan niet of niet voldoende worden toegevoerd.
• Uitdroging treedt in (weinig en donkere urine, gebrek aan kracht, uitdroging slijmvliezen).
• Koorts
• bloederige of vettige ontlasting
• Symptomen ontwikkelen zich na een verblijf in het buitenland
• Langdurige diarree
• Geen verbetering, ook al zijn de antibiotica die de oorzaak zouden kunnen zijn, gestopt.

Acute diarree

Bij acute diarree kan een anamnese (anamnese) al voldoende zijn om de diagnose te stellen. In geval van aanhoudende symptomen en/of koorts kunnen de volgende onderzoeken informatief zijn:

• Onderzoek van de ontlasting (kiemen, bloed)
• Bloedonderzoek (tekenen van ontsteking, ziektekiemen)
• Uitsluiting van besmettelijke ziekten (na een verblijf in het buitenland), b.v. buiktyfus, cholera, amoebische dormantie, lambiliasis, schistosomiasis.

Chronische diarree

Om de diagnose chronische diarree te stellen, zijn verschillende onderzoeken nodig:

• Colonoscopie (colonoscopie) met biopsie (weefselafname), alternatief klysma met contrastvloeistof en beeldvormende procedures
• Sonografie van de abdomen (abdominale echografie)
• Gastroscopie (endoscopie van de maag), gastroduodenoscopie (endoscopie van de dunne darm) en biopsie
• CT (computertomografie) van de abdomen

Acute diarree

• Aangezien bacteriën of virussen meestal verantwoordelijk zijn en complicaties niet te verwachten zijn, worden vooral de volgende strategieën gevolgd:
• Zorgen voor vocht- en elektrolyteninname (zouten), eventueel ook huismiddeltjes (geraspte wortelen, appels, gepureerde bananen).
• Elektrolytenpoeders en infusen voor kwetsbare groepen zoals zwangere vrouwen, kinderen, bejaarden.
• Antidiarree-medicijnen mogen slechts in uitzonderlijke gevallen (busreis, gevaarlijk waterverlies) worden gebruikt, omdat de ziekteverwekker dan langer in de darm blijft en deze beschadigt.
• Krampstillende medicijnen verlichten buikkolieken.
• Antibiotica zijn nuttig wanneer het immuunsysteem niet opgewassen is tegen de bacteriën die koliek veroorzaken. Geschikte preparaten worden door de arts voorgeschreven na een onderzoek van de ontlasting.
• In het geval van voedselintoleranties moeten de betreffende voedingsmiddelen worden vermeden.

Chronische diarree

In dit geval is symptomatische behandeling niet voldoende; de oorzaak moet worden genezen.

Zelfhulp

• Lichte tot matige diarree kan worden tegengegaan met veel vocht (3-4 l/d). Suiker, zout en kalium zijn in de juiste hoeveelheden nodig, anders kan het vocht niet worden opgeslagen.
• Cola en soortgelijke frisdranken zijn niet geschikt voor behandeling. Ze bevatten te veel suiker, te weinig natrium en meestal geen kalium.
• Kinderen jonger dan 5 jaar moeten niet worden voorzien van huismiddeltjes, maar van speciale elektrolytenoplossingen (apotheek).

Voor volwassenen kan het volgende helpen:

• Zelfgemaakte elektrolytoplossing: ½ theelepel zout + 5 theelepels dextrose + 0,5 l gekookt water. Voeg sinaasappelsap naar smaak toe.
• Zorg voor zoutinname door heldere, gezouten soepen.
• Bananen en abrikozen zijn geschikte bronnen van kalium.
• de eerste dagen slechts in beperkte mate zuivelproducten consumeren.
• Eet normaal zodra je honger voelt.

Opgelet: Bij ernstige diarree altijd een arts raadplegen!

Acute diarree duurt meestal niet langer dan een week. De precieze duur hangt echter af van het immuunsysteem, de oorzaak en eventuele complicaties.

De prognose voor chronische diarree is afhankelijk van de onderliggende ziekte. Langdurige diarree en vochtverlies kunnen leiden tot falen van de bloedsomloop en de nieren. Risicogroepen zijn zuigelingen, kleine kinderen, zwangere vrouwen, bejaarden en mensen met verminderde afweer, alsmede ondervoede mensen.

Hygiëne

Aangezien veel gevallen van diarree het gevolg zijn van infecties met bacteriën of virussen, is hygiëne van cruciaal belang om diarree te voorkomen.

• Levensmiddelen die vatbaar zijn voor salmonella moeten apart en onder 10°C worden bewaard. Deze omvatten gevogelte, wild, vis en zeevruchten. Deze moeten ook altijd apart worden bereid.
• Gevogelte, vis en vlees moeten grondig worden gekookt. Gehakt vlees moet worden geconsumeerd op de dag van productie.
• Gerechten (inclusief gebak) die rauw ei bevatten, moeten onmiddellijk worden opgegeten.

Reizen

Als u naar streken reist waar de hygiënenormen laag zijn, zorg er dan altijd voor dat uw voedsel gepeld, gekookt of gegrild is. Daarnaast kunnen de volgende voorzorgsmaatregelen nuttig zijn:

• Tijdige reisvaccinaties (b.v. tyfus).
• Handen wassen voor het eten
• Schil groenten en fruit
• Ontsmet drinkwater (bijv. koken).