Erysipelas

Erysipelas is een veel voorkomende acute ontsteking van de lymfevaten van de huid, die gelokaliseerd is. Beginnend met kleine huidletsels, kan het het gezicht aantasten, maar ook de armen, benen en, zeldzamer, de navel.

In de meeste gevallen wordt erysipelas veroorzaakt door bacteriën die streptokokken worden genoemd (groep A, zelden ook G). Af en toe kunnen ook andere soorten bacteriën de ziekte veroorzaken, zoals stafylokokken. De ontwikkeling van de ziekte wordt bevorderd door een verzwakt immuunsysteem. Dit is ook de reden waarom vooral oude mensen risico lopen.

Zoals hierboven reeds vermeld, is de veroorzaker van erysipelas de bacterie Streptococcus pyogenes (in zeldzame gevallen ook Staphylococcus aureus). De bacteriën komen in de lymfevaten van de huid terecht via huidletsels, zoals huidscheurtjes in de interdigitale ruimten, eczeem op het oor of in de gehoorgang.

Ouderen zijn bijzonder vatbaar voor erysipelas, evenals mensen die last hebben van voetschimmel of wonden en zweren (bijvoorbeeld beenzweren). Als deze aandoeningen aanwezig zijn, is de afweerfunctie van de huid verminderd, wat een erysipelas-infectie in de hand werkt. Risicofactoren zijn ook stoornissen van de bloedsomloop in de benen (PAOD) en alcoholisme. Diabetici lopen ook een hoog risico.

De meest getroffen huidgebieden zijn de onderbenen, de voeten, het gezicht en de armen.

De incubatieperiode kan variëren van een paar uur tot twee dagen. De eerste symptomen kunnen zijn: plotselinge hoofdpijn, koorts, misselijkheid en koude rillingen, die meestal gepaard gaan met een hevig gevoel van ziekte. Bovendien kan een pijnlijk branderig gevoel in het aangetaste huidgebied worden gevoeld.

Na enkele uren tot maximaal een dag na het optreden van de eerste symptomen vormt zich een helderrode erysipelas rond het binnendringingspunt van de bacterie. Als de infectie oppervlakkig is, is het aangetaste gebied scherp begrensd. Als er daarentegen sprake is van een diepere infectie, kunnen de grenzen ook vervagen. In de meeste gevallen zijn de uitgroeisels tong- of vlamvormig. Het aangetaste huidgebied vertoont de volgende kenmerkende symptomen van erysipelas:

• Opwarming van de huid
• Zwelling (oedeem)
• Roodheid
• Drukpijn
• Zwelling van de lymfeklieren

De diagnose van erysipelas is voor de arts meestal gemakkelijk te stellen. Het typische uiterlijk is al kenmerkend en kan worden gebruikt om de symptomen te herkennen.

Om zeker te zijn, kan een bloedstaal worden genomen en een uitstrijkje van de rode huidzone. Als er ontsteking is, zijn de leukocytenwaarden in het bloed verhoogd, evenals het C-reactief proteïne (CRP). De bloedbezinking is versneld. Als het erysipelas is, zijn er ook antilichamen in het bloed die naar streptokokken of stafylokokken gaan. Met behulp van een uitstrijkje van de aangetaste huidzone kunnen de bacteriën direct worden opgespoord. Deze diagnostische methode is echter vaak niet mogelijk.

Het is ook van essentieel belang om de toegangspunten van de ziekteverwekkers te vinden en te behandelen. Bovendien moet de arts ziekten ophelderen die gunstige voorwaarden scheppen voor erysipelas. Daartoe behoren vaatziekten of suikerziekte (diabetes). De ziekte van Lyme moet ook worden uitgesloten.

Patiënten die erysipelas hebben, ondergaan gewoonlijk een klinische behandeling:

• Er is bedrust
• Het getroffen lichaamsdeel wordt hoog gelegd en moet worden geïmmobiliseerd.
• Tegelijkertijd wordt een hoge-dosis penicilline therapie toegediend. Indien de patiënt allergisch is voor penicilline, wordt een ander antibioticum gegeven.
• Dit wordt toegediend via een infuus in de ader van de getroffen persoon.
• Als de ontsteking afneemt, moet verdere behandeling bestaan uit compressietherapie (bijvoorbeeld het aanleggen van een compressieverband).
• Trombose moet worden tegengegaan met de juiste medicatie.

Als erysipelas vroeg wordt behandeld, is de prognose meestal positief. Van tijd tot tijd kunnen zich echter complicaties voordoen.

Als erysipelas zich uitbreidt tot in de diepere lagen van de huid, kunnen zich zogenaamde flegmonen ontwikkelen, die levensbedreigend kunnen zijn. Flegmonen zijn infecties van de diepere huidlagen met diffuse (ongedifferentieerde) verspreiding langs spieren en pezen.

Als de plaats waar de bacteriën de huid binnendringen niet geneest, of als een antibioticumkuur geen succes heeft, kan erysipelas terugkomen.

De meest voorkomende ingang van erysipelas is een schimmelvoetinfectie tussen de tenen (interdigitale mycose). Terugkerende infecties kunnen leiden tot lymfoedeem.

Om de kans op een herhaling van de ziekte zo klein mogelijk te houden, is het raadzaam dat risicopatiënten, zoals diabetici, gebruik maken van regelmatige medische voetverzorging.