Hormonale erfelijke haaruitval (alopecia androgenetica)

Hormonale erfelijke haaruitval (alopecia androgenetica) is de meest voorkomende oorzaak van haaruitval. Alopecia androgenetica is in ongeveer 95 procent van de gevallen verantwoordelijk voor haaruitval. Dit wordt veroorzaakt door een genetisch bepaalde overgevoeligheid van de haarwortels voor testosteron (mannelijk geslachtshormoon), die leidt tot voortijdige uitval van het hoofdhaar.

Alopecia androgenetica treft vooral mannen tussen 20 en 25 jaar. In sommige gevallen begint haaruitval eerder. Ongeveer 50% van alle mannen krijgt in de loop van zijn leven te maken met door hormonen veroorzaakte haaruitval.

Vrouwen kunnen ook worden getroffen door alopecia androgenetica - maar veel minder vaak dan mannen, omdat het lichaam minder testosteron produceert. Vóór het begin van de menopauze lijdt naar schatting tien procent van alle vrouwen aan hormonale erfelijke haaruitval, en in de postmenopauzale levensfase is dat ongeveer 25 procent.

In tegenstelling tot de wijdverbreide opvatting dat hormonaal erfelijk haarverlies te wijten is aan een overmatige productie van het mannelijk geslachtshormoon testosteron, ligt de oorzaak in een erfelijke overgevoeligheid van de haarwortels voor androgenen (mannelijke hormonen). De opvatting dat kale mannen bijzonder potent zijn vanwege een hoog testosterongehalte is dus onjuist gebleken.

Als er sprake is van een genetische overgevoeligheid voor androgenen (bv. testosteron), wordt de groeifase van het haar onder invloed van androgenen steeds korter. Bovendien krimpen de haarfollikels zichtbaar. Dit leidt ertoe dat na verloop van tijd slechts dunne en nauwelijks zichtbare vellusharen (wollige haren) kunnen worden gevormd. De vellusharen blijven op de hoofdhuid of vallen helemaal uit zonder dat er nieuw haar wordt gevormd.

De menopauze speelt een belangrijke rol bij genetische haaruitval bij vrouwen. De verandering van de hormoonhuishouding tijdens de menopauze bevordert haaruitval.

Het verloop van haaruitval verschilt tussen mannen en vrouwen:

Heren

Bij elke man met hormonale erfelijke haaruitval zijn er kleine verschillen in het verloop van de haaruitval. Het haarverlies kan beperkt blijven tot duidelijk afgebakende kale plekken - bij anderen blijft er tot op hoge leeftijd een pluk wollig haar (vellushaar) boven op het hoofd zitten.

Haaruitval begint vaak boven de slapen, wat leidt tot de vorming van een zogenaamde terugwijkende haarlijn. Naarmate de aandoening voortschrijdt, wordt ook het haar op de bovenkant van het hoofd dunner, totdat er alleen nog een kruin van haar achteraan of aan de zijkanten overblijft, wat een kaal voorhoofd wordt genoemd. Bij sommige mensen gaat het hoofdhaar volledig verloren, wat resulteert in een volledig kaal hoofd.

In veel gevallen wordt hormoongerelateerde haaruitval merkbaar bij mannen tussen de 20 en 25 jaar - soms begint de haaruitval eerder.

Vrouwen

Hormoongerelateerde haaruitval bij vrouwen is anders dan bij mannen. Het haar dunt vaak uit langs de kruin van het hoofd, maar volledige kaalheid komt zelden voor. De reden hiervoor is dat, in tegenstelling tot mannelijke lijders, niet alle haarfollikels van het hoofd door de overgevoeligheid voor androgenen worden aangetast, waardoor een deel van het haar blijft staan.

Vrouwen kunnen al vóór de menopauze aan alopecia androgenetica lijden - meestal wordt de genetische haaruitval echter pas na de menopauze merkbaar.

Aan de hand van een lichamelijk onderzoek door de arts kan worden vastgesteld of er sprake is van haaruitval. Alopecia androgenetica (erfelijke haaruitval) kan duidelijk worden gediagnosticeerd aan de hand van het karakteristieke beeld van dunner wordend en kaal wordend haar.

Een trichogram kan nuttig zijn om het precieze type van haarverlies vast te stellen. Hierbij worden met een klem ongeveer 20 tot 50 haartjes geëpileerd (geplukt), die vervolgens onder de microscoop worden onderzocht. Door de haarwortels te beoordelen, kunnen conclusies worden getrokken over het groeigedrag van het hoofdhaar, waardoor de omvang van de haaruitval kan worden ingeschat.

Er zijn verschillende behandelingsmethoden beschikbaar voor de behandeling van alopecia androgenetica:

Haartransplantatie

Een manier om het haar op het hoofd te behouden is haartransplantatie. Omdat de haarzakjes achter op het hoofd meestal niet overgevoelig zijn voor testosteron, kunnen kleine stukjes weefsel van achter op het hoofd worden getransplanteerd op de onbehaarde delen van de huid. Op deze manier kan het volledige hoofdhaar worden hersteld. Het resultaat ziet er echter niet zo natuurlijk uit als kan worden bereikt met een succesvolle behandeling met geneesmiddelen, die voorkomen dat het oorspronkelijke haar uitvalt. Als alternatief kan kunsthaar worden aangebracht op de kale gedeelten van de hoofdhuid.

Geneesmiddelentherapie

Met behulp van geneesmiddelen tegen alopecia androgenetica kan de huidige conditie van het hoofdhaar worden gehandhaafd of kan zelfs een verdikking van het haar worden bereikt. Het effect houdt echter slechts zolang aan als de medicatie wordt ingenomen - zodra met de medicatie wordt gestopt, neemt de haaruitval meestal weer toe. Bij sommige patiënten hebben de preparaten echter geen enkel effect.

Voor een goed behandelingsresultaat moet de therapie zo vroeg mogelijk worden gestart. In het begin worden vaak haartincturen gebruikt, die plaatselijk op de aangetaste gebieden worden aangebracht, omdat het lichaam op die manier het minst wordt belast. Na ongeveer drie tot zes maanden, als de behandeling succesvol is, is er een verbetering van de haaruitval. Als het hoofdhaar niet reageert op een topische behandeling, kan ook een behandeling met tabletten worden overwogen.

Voor de meeste preparaten tegen haaruitval is een recept nodig. Er zijn verschillende aanbevelingen voor werkzame bestanddelen voor mannen en vrouwen:

Geneesmiddelen voor mannelijke lijders

Finasteride , dat de omzetting van testosteron in dihydrotestosteron (de actieve vorm van testosteron) verhindert, wordt vaak gebruikt. Finasteride kan de progressie van hormoongeïnduceerde haaruitval bij ongeveer 90 procent van de patiënten voorkomen en kan het hoofdhaar bij ongeveer 50 procent van de patiënten dikker maken.

Als mogelijke bijwerking kan finasteride een aantasting van het libido (seksueel verlangen) en de potentie veroorzaken. Tijdens het gebruik zijn ook kleine hoeveelheden van de werkzame stof in de zaadvloeistof aangetroffen. Het gebruik van Finasteride bij vrouwen tijdens de zwangerschap houdt het risico in van misvormingen bij het ongeboren kind.

Geneesmiddelen voor vrouwen

Als vrouwen de pil als anticonceptiemiddel willen gebruiken, is het raadzaam preparaten te gebruiken die oestrogenen en speciale progestagenen combineren. De anti-androgene werking (remming van de testosteronwerking) van de gestagenen kan erfelijke haaruitval behandelen. Combinaties van de werkzame stoffen dienogest en ethinylestradiol, chloormadinon en ethinylestradiol of mestranol geven zeer goede resultaten te zien. Zeer ernstige vormen van haaruitval worden behandeld met cyproteron met ethinylestradiol.

Voor de behandeling van erfelijke haaruitval na de menopauze kunnen dienogest, chloormadinon of cyproteron als enkelvoudige preparaten worden gebruikt.

Geneesmiddelen voor vrouwen en mannen

Het oestrogeen 17-alfa-estradiol is zonder recept verkrijgbaar en wordt gebruikt als haartinctuur. Net als finasteride verhindert 17-alfa-estradiol de omzetting van testosteron in zijn actieve vorm. Het product wordt eenmaal daags op de hoofdhuid aangebracht.

De werkzame stof minoxidil wordt ook gebruikt in de vorm van een haartinctuur. Het bevordert de bloedtoevoer naar de haarfollikels en zou de haargroei stimuleren. Minoxidil wordt twee keer per dag aangebracht.

De prognose van alopecia androgenetica (hormonale erfelijke haaruitval) verschilt sterk van persoon tot persoon. Afhankelijk van de individuele aanleg kan de behandeling succesvol zijn of reageren de getroffenen weinig of helemaal niet op de therapie.

Op zijn vroegst zes maanden na het begin van de therapie kan worden beoordeeld of patiënten op de behandeling reageren. Zelfs als de therapie succesvol is, begint de haaruitval opnieuw zodra de desbetreffende preparaten worden stopgezet.