HPV-infectie (humaan papilloma virus)

Infecties met het humaan papillomavirus (HPV) behoren tot de groep van seksueel overdraagbare virusziekten. HPV-infecties genezen meestal ongemerkt, hoewel in sommige gevallen onschuldige huidsymptomen kunnen optreden, zoals de vorming van genitale en anale wratten.

Er zijn meer dan 100 verschillende subgroepen van HPV bekend. Bij ongeveer 40 soorten ontstaat als reactie een infectie van de huid en de slijmvliescellen in het genitale gebied. Van sommige soorten wordt ook vermoed dat zij een oorzaak zijn van kwaadaardige ziekten. Het is nu bevestigd dat sommige HP-virussen betrokken zijn bij de ontwikkeling van baarmoederhalskanker. Het is echter nog onduidelijk hoe cellen degenereren als gevolg van een HPV-infectie.

HPV-infecties komen veel voor bij de bevolking. Naar schatting raakt 80 tot 90 procent van de seksueel actieve vrouwen in de loop van hun leven besmet met een HPV-virus. De frequentie neemt toe tussen de leeftijd van 15 en 24 jaar. De meeste besmette vrouwen hebben het virus na één tot twee jaar niet meer. Mannen kunnen ook besmet raken met HP virussen. Meestal merken ze de ziekte echter niet op, want afgezien van kleine huidveranderingen aan de penis, blijft ze volledig onopgemerkt.

HPV-infectie wordt veroorzaakt door HP-virussen, die behoren tot de familie van niet-geënveloppeerde DNA-virussen. Het genetisch materiaal van deze virussen kan invloed uitoefenen op het genetisch materiaal van de menselijke cel, doordat speciale virale eiwitten de geprogrammeerde celdood (apoptose) van de geïnfecteerde gastheercel tijdens de voortplanting stoppen. De menselijke cel vergaat pas nadat het virus zich heeft vermenigvuldigd, de virusdeeltjes vrijkomen en nieuwe cellen kunnen infecteren. Dit proces veroorzaakt geen plaatselijke ontstekingsreactie, en er komen geen virussen vrij in het bloed (viremie). Dit zijn de redenen waarom een HPV-infectie moeilijk te herkennen is door het menselijke immuunsysteem.

In totaal zijn er meer dan 100 verschillende HPV-subsoorten. Hiervan kunnen 40 typen via seksueel contact worden overgedragen en een HPV-infectie veroorzaken. HPV-virussen kunnen de huid en slijmvliezen binnendringen en daarom vindt overdracht ook plaats via direct contact met de huid en slijmvliezen.

De verschillende HPV-virussen veroorzaken verschillende ziekten. De meeste infecties veroorzaken geen symptomen en blijven daarom meestal onopgemerkt. HP-virussen 6 en 12 veroorzaken in 90 procent van de gevallen genitale wratten (genitale wratten).

De zogenaamde "hoogrisicogroep" van HP-virussen omvat de virussen 16, 18, 31 en 45, aangezien deze verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van baarmoederhalskanker.

In de meeste gevallen laten HPV-infecties zich voelen door onschuldige huidsymptomen. Sommige virus-subgroepen kunnen echter ook betrokken zijn bij kwaadaardige ziekten (bijvoorbeeld anale kanker, vaginale kanker, peniskanker, alsmede hoofd-halskanker). Tot dusver is alleen het verband tussen bepaalde HP-virussen en baarmoederhalskanker bevestigd.

HP-virussen kunnen ziekten veroorzaken in verschillende delen van het lichaam:

Huid en slijmvliezen:

In deze gebieden kan een HPV-infectie leiden tot de vorming van wratten.

Hoofd en nek gebied:

HP-virussen kunnen hier ook wratvorming veroorzaken. Sommige virus-subgroepen kunnen ook betrokken zijn bij de ontwikkeling van tumorveranderingen, bijvoorbeeld op de stemplooien.

Genitaliën:

Tot dusver zijn 40 subgroepen bekend die kunnen leiden tot HPV-infecties in het genitale gebied. Ze worden waarneembaar hetzij door onschadelijke wratstructuren (zoals condylomen) of door celdegeneratie.

De HP-virussen 6 en 11 zijn verantwoordelijk voor 90 procent van de condylomen. 20 tot 30 procent van de ziektes verdwijnen vanzelf. De belangrijkste reden hiervoor is de stabiliteit van het immuunsysteem.

HP-virussen 16, 18, 31 en 45 behoren tot de "hoogrisicogroepen" die kwaadaardige celdegeneratie kunnen veroorzaken. Als het immuunsysteem niet in staat is deze virussen te elimineren, kunnen ze maanden tot jaren in de cel blijven en er de oorzaak van zijn dat de cel veranderingen ondergaat (dysplasie en neoplasie). Deze weefselveranderingen kunnen zich in het verdere verloop ontwikkelen tot baarmoederhalskanker.

Een HPV-infectie kan meestal worden herkend aan huidveranderingen. Met behulp van een zogenaamde azijnzuurtest kunnen zelfs zeer onopvallende huidsymptomen worden opgespoord. Om kwaadaardige (carcinogene) veranderingen op te sporen, wordt een weefselmonster of een uitstrijkje van het slijmvlies genomen.

Normaal gesproken wordt voor de diagnose van HPV gebruik gemaakt van de opsporing van specifiek viraal DNA. Dit gebeurt meestal met behulp van een polymerasekettingreactie (PCR). Met deze methode kunnen zelfs minieme hoeveelheden virus worden opgespoord.

Er zijn verschillende behandelingsmethoden voor HPV-infecties. Enerzijds kan een virustatische zalf worden aangebracht, die de groei van virussen remt. Deze zalf kan door de getroffen persoon worden aangebracht.

De arts kan ook sterk geconcentreerd trichloorazijnzuur of lasertherapie gebruiken om de virussen te bestrijden. Als het geval ernstig is, wordt meestal een operatie uitgevoerd. Aangezien een HPV-infectie kan terugkomen (recidief), is regelmatige follow-up zeer belangrijk.

Een veilige maatregel om je tegen HP-virussen te beschermen is het gebruik van een condoom. Dit geldt vooral als u vaak van seksuele partner verandert. Deze beschermingsmaatregel is echter niet altijd voldoende, aangezien de ziekteverwekkers zeer besmettelijk en wijdverspreid zijn. Daarom is er geen 100 procent bescherming.

Sinds 2006 is in Duitsland het vaccin Gardasil® tegen de HP-virussen 16, 18, 6 en 11 op de markt.

De Permanente Commissie voor Vaccinatie (STIKO) van het Robert Koch Instituut heeft sinds maart 2007 een aanbeveling voor vaccinatie tegen het humaan papillomavirus voor alle meisjes tussen 12 en 17 jaar uitgebracht. Deze vaccinatie omvat drie doses en moet worden voltooid vóór de eerste geslachtsgemeenschap. Er is nog geen informatie bekend over de duur van de vaccinatiebescherming en of een latere booster nodig is.

Aangezien de vaccinatie geen bescherming biedt tegen alle HP-virussen, zijn regelmatige uitstrijkjes essentieel voor de vroege opsporing van mogelijke HP-infecties en baarmoederhalskanker.