Maagkanker (maagcarcinoom)

Maagkanker (maagcarcinoom) is een ziekte waarbij bepaalde cellen van de maag een ongecontroleerde deling ondergaan, wat leidt tot de vorming van een kwaadaardig gezwel. In de meeste gevallen, degenereren de maagsap-producerende kliercellen. In dit geval wordt het een adenocarcinoom genoemd. Af en toe kunnen ook de lymfatische cellen (MALT-lymfoom) of cellen van spier- of bindweefsel (sarcoom) aangetast zijn.

Ondanks een daling in de afgelopen jaren is maagkanker een van de meest voorkomende doodsoorzaken door tumoren. De reden hiervoor is vaak een late diagnose, omdat maagkanker meestal pas in een vergevorderd stadium wordt ontdekt. Zoals bij elke tumorziekte geldt ook hier: hoe vroeger de tumor wordt ontdekt en behandeld, hoe beter de therapie en genezing.

Maagkanker is de vijfde meest voorkomende tumor bij mannen en de achtste meest voorkomende tumor bij vrouwen. Met het stijgen van de leeftijd, is er ook een hogere incidentie van maagkanker. Gemiddeld krijgen mannen de ziekte rond de leeftijd van 71 jaar en vrouwen rond de leeftijd van 75 jaar.

In het algemeen is er ook een verschil in de incidentie van maagkanker wereldwijd. In Japan, bijvoorbeeld, is de incidentie hoger dan in de VS of Duitsland.

Verscheidene factoren worden ervan verdacht het risico op maagkanker te verhogen en kunnen derhalve als oorzaken worden beschouwd:

• Voedingsgewoonten: frequente consumptie van sterk gezouten levensmiddelen en geringe consumptie van verse groenten en fruit worden als bevestigde risicofactoren beschouwd. Frequente consumptie van gegrilde, gerookte en gepekelde levensmiddelen kan ook ongunstig zijn. Tijdens het grillen of roken ontstaan bij een onvolledige verbranding kankerverwekkende stoffen (carcinogenen).
• Roken en alcohol kunnen ook een negatieve invloed hebben op het risico op maagkanker.
• Een bepaalde vorm van ontsteking van het maagslijmvlies (chronische atrofische gastritis) kan een aanleiding zijn voor maagkanker. Deze ziekte wordt gerekend tot de auto-immuunziekten van de maag, die een langdurige verandering van het maagslijmvlies veroorzaken.
• Een bepaalde bacterie, Helicobacter pylori, kan het risico ook verhogen. - Sommige maagpoliepen kunnen de voorloper zijn van maagkanker.
• Als een gedeeltelijke verwijdering van de maag is uitgevoerd (wat tegenwoordig minder vaak voorkomt), bijvoorbeeld vanwege een maagzweer, kan er een verhoogd risico op maagkanker zijn.
• De zeldzame ziekte met een nog niet opgehelderde oorzaak, de ziekte van Ménétrier, leidt ook tot een verhoogd risico op maagkanker. Deze ziekte veroorzaakt vergrote slijmvliesplooien en grotere slijmvormende lagen in de maag.

Analoog aan andere vormen van kanker vertoont maagkanker in een vroeg stadium geen karakteristieke symptomen. Het carcinoom groeit onopgemerkt gedurende lange tijd en zonder tekenen die op een tumor zouden wijzen.

Wanneer men echter de medische voorgeschiedenis nagaat van veel mensen die aan maagkanker lijden, kan men vaak een ongewoon ongemak in het gebied van de bovenbuik opmerken. Vaak is er ook een lichte druk in de bovenbuik en een afkeer van bepaald voedsel, zoals vlees. Maagkanker veroorzaakt in een vroeg stadium geen pijn. Gewichtsverlies en slikproblemen komen ook later in het verloop van de ziekte voor. In sommige gevallen bloedt de maagkanker gemakkelijk, wat te herkennen is aan bloederig braken of zwartgekleurde ontlasting (teerachtige ontlasting).

Als het maagcarcinoom verder voortschrijdt, is er vaak sprake van aanzienlijk gewichtsverlies (tumor cachexie), evenals verminderd algemeen functioneren. Maagzweren die ondanks 12 weken behandeling met medicijnen niet verbeteren, moeten worden onderzocht, omdat ze op maagkanker kunnen wijzen.

Als er duidelijke tekenen van maagkanker zijn, zoals braken van bloed of zwarte ontlasting (teerachtige ontlasting), wordt een gastroscopie verricht. Tijdens dit onderzoek neemt de arts weefselmonsters die in het laboratorium worden onderzocht op gedegenereerde cellen.

Met een echografisch onderzoek van binnenuit via een maagbuisje (endosonografie) kan worden vastgesteld hoe ver de kankercellen al in de maagwand zijn gegroeid. Een laparoscopie, een chirurgische ingreep, kan aantonen in welke mate een maagkanker zich reeds over de maag heeft verspreid.

De meest voorkomende uitzaaiingen bij maagkanker zijn in de lever, longen en botten. Om eventuele uitzaaiingen op te sporen, wordt de borst onderzocht met röntgenstralen en de buik met echografie (sonografie) en computertomografie of magnetischeresonantiebeeldvorming (CT). Als de kankercellen al zijn uitgezaaid naar de botten, kan dit worden opgespoord met een skeletscintigrafie.

Maagcarcinomen produceren gewoonlijk tumormarkers die in het bloedbeeld kunnen worden opgespoord. Bijzondere aandacht moet worden besteed aan CEA (carcino-embryonaal antigeen), CA 72-4 en CA 19-9 (CA = kankerantigeen).

Indien het mogelijk is de maagkanker in een vroeg stadium te diagnosticeren, kan hij worden verwijderd door middel van een zogenaamde kijkoperatie tijdens een gastroscopie. Deze methode kan echter alleen worden toegepast als alleen het maagslijmvlies door maagkanker is aangetast, d.w.z. als de tumor nog aan het begin staat.

Indien het maagcarcinoom reeds voorbij het maagslijmvlies is gegroeid, is de enige therapie die een kans op genezing biedt de gedeeltelijke of volledige operatieve verwijdering van de maag. Afhankelijk van de plaats en de omvang van het maagcarcinoom, moeten mogelijk ook de lymfeklieren rond de maag of de milt worden verwijderd. Een vervangende maag kan dan worden gereconstrueerd uit een stuk dunne of dikke darm. Deze wordt vervolgens verbonden met het resterende deel van de maag of de slokdarm, zodat het terugstromen van gal en pancreasafscheidingen in de slokdarm wordt voorkomen.

Leven zonder maag is mogelijk zonder problemen. In dit geval moet u ervoor zorgen dat u veel kleine maaltijden eet. In het begin kan er een voortdurend gewichtsverlies zijn, maar dit stopt meestal vanzelf na enige tijd. Spijsverteringsenzymen, alsmede vitaminesupplementen, hoofdzakelijk met vitamine B12, worden toegediend in de vorm van geneesmiddelen.

Chemotherapie en radiotherapie zijn meestal nodig bij gevorderde maagkanker, en in sommige gevallen onmiddellijk na de operatie. In sommige gevallen kan chemotherapie ook vóór de operatie worden gegeven. Het doel hiervan is om de tumor te verkleinen. Als de tumor is gekrompen, kan hij nog worden verwijderd, ook al heeft de chemotherapie dat niet gedaan.

Als er geen hoop is op genezing van de kanker, moet in veel gevallen een kunstmatige voedingssonde (PEG, percutane endoscopische gastronomie) worden ingebracht. Pijnstillers (analgetica) zijn doeltreffend tegen pijn.

Maagkanker die in een vroeg stadium wordt ontdekt, heeft meestal een goede kans om genezen te worden. Maagkanker wordt echter vaak laat gediagnosticeerd. De prognose hangt ook af van metastasering naar omliggende organen en betrokkenheid van lymfeklieren. In dit geval zijn de kansen op genezing gecompliceerder. In het algemeen zijn vijf jaar na de diagnose 31 procent van de vrouwelijke en 35 procent van de mannelijke patiënten nog in leven.