Spataderen in de benen (varicosis, spataderen)

Spataderen (varicosis, spataderen) zijn verwijde, oppervlakkige en, in de meeste gevallen, kronkelige aderen. Uitwendig zijn ze te herkennen als knobbelige, blauwachtig glinsterende bloedvaten, die ook vaak de oorzaak kunnen zijn van pijnlijke benen of gezwollen enkels. In het algemeen kunnen spataderen zich in elke ader ontwikkelen, maar meestal komen ze voor in de oppervlakkige aderen van het been. De naam "spatader" is afgeleid van het Middelhoogduitse woord voor "kromme ader".

Spataderen komen veel voor. Volgens deskundigen heeft ongeveer 20 procent van de volwassenen last van ten minste lichte veranderingen in de beenaderen. Zulke fijne oppervlakkige spataderen worden spataders genoemd. Aderveranderingen en de ernst ervan nemen toe met de leeftijd. Vrouwen worden drie keer zo vaak door spataderen getroffen als mannen. Ze verschijnen meestal tussen de leeftijd van 30 en 40 jaar.

Ze verschijnen meestal tussen de leeftijd van 30 en 40 jaar. Normaal gesproken zijn spataderen mild en veroorzaken ze geen gezondheidsproblemen. Naarmate de leeftijd van de getroffenen toeneemt, neemt ook de ernst van de symptomen toe, waardoor behandeling onvermijdelijk wordt.

Spataderen ontstaan wanneer de aderen hun werk niet meer efficiënt doen. Hun belangrijkste taak is het bloed tegen de zwaartekracht in naar het hart te transporteren. Het grootste deel van het pompen wordt gedaan door het hart, maar de kuitspieren en de elastische wand van de bloedvaten doen een niet onaanzienlijk deel van het werk. Bij elke beweging vindt een proces plaats waarbij het bloed door de spieren en aderwanden naar het hart wordt geperst. De aders bevatten kleppen die als kleppen werken en voorkomen dat het bloed terugstroomt. De oppervlakkige aders hebben tot taak het bloed naar de diepe beenaders te transporteren via verbindingskanalen die perforerende aders worden genoemd.

Als er bloedophoping in de benen is, bijvoorbeeld als gevolg van een lange dag staan op het werk, kunnen de aderen overbelast raken en uitpuilen. Deze spanning zorgt ervoor dat de aderwand remodelleert en zijn elasticiteit verliest. Na verloop van tijd sluiten de kleppen in de aderen niet meer volledig, wat leidt tot verhoogde bloedstagnatie.

De factoren die het ontstaan van spataderen veroorzaken, variëren. Ongeveer 95 procent van de aderveranderingen ontwikkelt zich zonder aanwijsbare oorzaak. Artsen noemen dit type spataderen ook wel primaire of congenitale varicose. Dit in tegenstelling tot secundaire varicose, die wordt veroorzaakt door een andere ziekte (zoals veneuze trombose).

De volgende factoren verhogen het risico op het ontwikkelen van primaire spataderen (varicosis):

• Erfelijkheid: Zwakke plekken in het bindweefsel en daardoor ook spataderen zijn in tot wel 50 procent van de gevallen erfelijk.
• Hormonen: vrouwelijke hormonen (oestrogenen) kunnen verantwoordelijk zijn voor de verslapping van het bindweefsel. Dit is ook de reden waarom spataderen meer voorkomen bij vrouwen. Eén op de drie vrouwen krijgt spataderen tijdens de zwangerschap, maar die verdwijnen na de geboorte.
• Gebrek aan beweging: Als u voornamelijk staat of zit, kan de spierpomp verslappen. Bovendien zorgt zitten ervoor dat de aderen achter in de knieën buigen, waardoor de belemmerde bloedstroom toeneemt.
• Factoren als leeftijd, overgewicht en roken zijn ook niet onbelangrijk.

Spataders:

Deze fijne spataderen, die zich in de bovenste lagen van de huid bevinden, zijn normaal niet gevaarlijk. Zij veroorzaken geen ongemak en zijn louter een esthetisch probleem.

Stam- of zijtak varicosis:

Het eerste kenmerk van spataderen is een gevoel van zwaarte, vermoeidheid en spanning in de benen. Deze symptomen verbeteren als de patiënt gaat liggen en bewegen. Soms kan er 's nachts ook jeuk of krampen in de voeten en benen optreden. In het algemeen zijn de symptomen erger bij warm weer.

Als de bloedstagnatie langere tijd aanhoudt, worden de bloedvaten steeds meer doorlaatbaar, waardoor vocht, eiwitten en bloedpigmenten (hemosiderine) in het weefsel terechtkomen. Dit leidt tot het vasthouden van water in de benen (oedeem), aanvankelijk 's avonds en later voortdurend, vooral in de enkelstreek. In een later stadium kan ook huidverkleuring (stasis dermatitis, stasis eczeem) optreden.

Oudere mensen hebben ook last van een dunner wordende huid als gevolg van chronische beschadiging ("perkamenthuid"). Als gevolg daarvan heeft het de neiging om minimaal te bloeden, zelfs bij lichte verwondingen.

Als gevolg van de stuwing van het bloed vermindert de toevoer van zuurstof naar het weefsel, wat uiteindelijk leidt tot het ontstaan van "open" benen (ulcus cruris). Spataderen leiden ook vaak tot oppervlakkige flebitis. Als er ook een bloedstolsel (trombus) ontstaat, spreekt men van tromboflebitis. In zeldzame gevallen kan deze bloedklonter losraken en met de bloedstroom worden meegevoerd naar de longen, waar hij een bloedvat blokkeert (longembolie). Afhankelijk van de symptomen van de aderveranderingen, wordt een onderscheid gemaakt tussen vier stadia van spataderen:

• Stadium I: geen symptomen
• Fase II: gevoel van congestie, krampen in de kuiten 's nachts, vermoeide of zware benen
• Stadium III: waterretentie in de benen (oedeem), huidveranderingen, genezen zweren
• Stadium IV: open beenulcera (Ulcus cruris)

Op basis van de anamnese en het lichamelijk onderzoek kan de arts al de eerste aanwijzingen voor spataderen (spataderen) krijgen. Door middel van verschillende tests kan informatie worden verkregen over functiestoornissen van de veneuze kleppen en betrokkenheid van het diepe veneuze systeem. Afhankelijk van de plaats, kunnen verschillende vormen van spataderen worden onderscheiden:

• Truncale varices en laterale takvarices: Dit zijnspataderen van de grote en middelgrote aders. Dit type spataderen is het meest voorkomend en komt vooral voor aan de binnenzijde van de boven- en onderbenen.
• Perforerende varices: spat aderen in de aders die de oppervlakkige en de diepe aders verbinden.
• Reticulaire spataderen: Spataderen van de kleine aderen met een diameter van twee tot vier millimeter. Ze komen vooral voor op de achterkant van de knieën en de buitenzijden van het boven- en onderbeen.
• Spataders- Spataders: Spataders van de oppervlakkige, fijne aders met een diameter van minder dan één millimeter. Ze komen vaak voor op de achterkant van de dijen.

Met behulp van een speciaal echografisch onderzoek (Doppler/duplex sonografie) kan de arts zien of de diepe aders doorlatend zijn en of de veneuze kleppen hun werk kunnen doen. Bovendien is het mogelijk te zien in welke richting het bloed stroomt. In zeldzame gevallen is het mogelijk dat er geen duplex-sonografie beschikbaar is en moet er een röntgencontrastfoto van de aderen (flebografie) worden gemaakt.

De therapie is erop gericht de bloedstroom in de aderen op gang te houden en bloedstagnatie te voorkomen. Als gevolg daarvan moet oedeem tot een minimum worden beperkt, de toevoer naar het weefsel worden verbeterd en de vorming van zweren worden voorkomen.

Algemene maatregelen:

• Het is raadzaam om te blijven bewegen. Langdurig staan of zitten belast de aderen. Probeer zelfs tijdens het werk zo vaak mogelijk af te wisselen tussen zitten, staan en lopen.
• Als u zit, kan het nuttig zijn om uw benen omhoog te houden. Cirkelvormige voetbewegingen kunnen ook de bloedsomloop stimuleren tijdens het zitten.
• s Nachts kunnen de benen iets omhoog worden gelegd, wat de bloeddoorstroming verbetert.
• Koude beenproppen tijdens het douchen leiden tot een betere bloedcirculatie.
• Extreme hitte, zoals in de zon of in de sauna, moet worden vermeden.

Steunkousen:

Als de symptomen mild tot matig zijn (bijvoorbeeld vasthouden van water), kunnen ze worden behandeld met steunverbanden of kousen (compressiekousen). Deze methode vermindert echter alleen het ongemak, terwijl de spataderen blijven. Niettemin wordt deze therapie beschouwd als de eerste keus.

Steunkousen oefenen een afgemeten druk uit op het been en ondersteunen zo de beschadigde aderwanden. Als gevolg daarvan is er minder stagnatie van het bloed in de aderen, sluiten de veneuze kleppen efficiënter en wordt er minder water vastgehouden in het weefsel. Het effect kan zich echter alleen voordoen als de getroffenen de steunkousen aantrekken terwijl zij liggen, aangezien 500 ml bloed reeds in beide benen is "gepoold" terwijl zij staan.

Afhankelijk van de plaats en de omvang van de spataderen kunnen kuit-, knie-, halve dij- of dijbeen kousen worden gebruikt. Steunkousen moeten op de persoon worden afgestemd, daarom worden ze vaak op maat gemaakt. Ze moeten na vier tot zes maanden worden vervangen.

Steunkousen zijn verkrijgbaar in compressieklasse I tot IV, waarbij klasse I de zwakste is. Ze worden alleen gebruikt voor lichte ongemakken, en ook ter preventie tijdens de zwangerschap.

Compressie verband:

Compressieverbanden leiden tot een verhoging van de druk in het weefsel. Als gevolg daarvan wordt waterretentie weggespoeld, worden de aderen slanker en sluiten de veneuze kleppen beter. Compressieverbanden worden vooral gebruikt in de eerste dagen na een aderoperatie, alsook bij acute, uitgesproken zwellingen. Voor permanent gebruik zijn goed zittende compressiekousen doeltreffender gebleken.

Medicatie:

Er zijn geen medicijnen tegen spataderen bekend. Niettemin zijn er verschillende preparaten voor inwendig en uitwendig gebruik. De doeltreffendheid ervan is echter omstreden.

Om oedeem te voorkomen kunnen verschillende kruidenpreparaten worden gebruikt (oedeembeschermers), die de vaten zouden moeten afsluiten. Volgens sommige studies hebben het extract van paardekastanje en het mengsel van daaruit geïsoleerde stoffen (aescine, troxerutine en hydroxyethylrutoside) een positief effect op het voorkomen van oedeem. Andere goed bestudeerde kruidenmiddelen zijn slagerbezem, rode wingerdbladeren en honingklaver.

Aderversterkende geneesmiddelen hebben tot gevolg dat de spanning van de vaatwanden wordt verhoogd.

Diuretica zorgen ervoor dat water uit het lichaam wordt gespoeld, maar ze mogen niet over een lange periode worden ingenomen en mogen alleen worden ingenomen als de persoon lijdt aan zeer ernstig oedeem.

Verschillende aderzalven, die hoofdzakelijk heparine bevatten in combinatie met verschillende plantenextracten, beloven ook doeltreffend te zijn. Er is echter geen bewijs over de doeltreffendheid van deze stoffen en of ze überhaupt in de huid doordringen.

Sclerotherapie (sclerotherapie), lasertherapie:

Deze methode wordt gebruikt voor oppervlakkige en dunnere spataderen (spataders of zijtakspataderen). Deze kunnen onder plaatselijke verdoving worden gescleroseerd. Een vloeistof of schuim wordt in de aderen geïnjecteerd om ze te sluiten. Deze methode is vooral bedoeld om het cosmetische resultaat te verbeteren.

Sclerotherapie kan niet worden uitgevoerd op grotere spataderen of als de aders die de oppervlakkige en de diepe bloedvaten verbinden (perforerende aders) zijn aangetast, omdat het risico van beschadiging van de bloedafvoerwegen in de diepte van het been te groot zou zijn.

Sclerotherapie van spataderen kan ook worden uitgevoerd onder plaatselijke verdoving met een laser of met radiogolven. De procedures zijn vergelijkbaar. De arts maakt een kleine insnijding aan de binnenkant van de enkel of in de knieholte en brengt een dunne speciale vezel in de spatader in. Afhankelijk van de techniek wordt de vezel verwarmd met laserlicht of radiogolven. Hierdoor wordt de binnenwand van de ader samengekleefd en worden de spataderen gesloten. De ader verhardt en wordt binnen een paar maanden door het lichaam afgebroken. Beide methoden zijn nog betrekkelijk nieuw en er zijn nog maar weinig ervaringsverslagen over.

Chirurgie:

Chirurgie is de meest waarschijnlijke methode om spataderen blijvend te verlichten. Tijdens de operatie verwijdert of snijdt de arts de veranderde ader weg. Gewoonlijk is de ontbrekende spatader geen probleem omdat er veel aders in het been zijn. Deze operatie kan echter alleen worden uitgevoerd als de diepe aders in het been open zijn.

Als de getroffen persoon lijdt aan uitgesproken spataderen die ongemak veroorzaken, is een operatie de beste methode.

U kunt kiezen tussen de volgende chirurgische technieken:

• Aderstrippen: Bij deze methode wordt de gehele spatader verwijderd. De arts brengt een draad in de ader aan de binnenzijde van de enkel en leidt deze naar de lies waar de spatader in het diepe adersysteem terechtkomt. Met behulp van deze draad, is het mogelijk om de ader er volledig uit te trekken.
• Crossectomie: Naast het strippen van de aderen worden vaak alle vertakkingen van de ader afgesneden bij de zogenaamde aderster (crosse). Op deze plaats in de lies komen de oppervlakkige beenaderen uit in het diepe adersysteem. Deze techniek is bedoeld om te voorkomen dat er na de operatie nieuwe spataderen ontstaan.
• Perforan ligatie: Bij deze ingreep maakt de arts een kleine insnijding over elke veranderde verbindingsader tussen de oppervlakkige en diepe beenaderen. De spatader wordt ofwel afgebonden en binnen enkele maanden door het lichaam afgebroken, ofwel er onmiddellijk uitgetrokken.

Deze maatregelen ontlasten de aderen en voorkomen zo spataderen en de bijbehorende symptomen:

• Duursporten zoals wandelen, zwemmen of fietsen voorkomen spataderen.
• Extreme hitte, zoals de zon of sauna, belast de aderen.
• Afwisselend douchen en koud water verbeteren de bloedcirculatie.
• Zitten en staan zijn over het algemeen slecht en lopen en liggen zijn beter.
• Geneesmiddelen tegen aderverkalking, die als preventieve maatregel in een vroeg stadium moeten worden genomen, moeten kritisch worden bekeken.
• Bijzondere aandacht moet worden besteed aan de beenaderen tijdens de zwangerschap. Als er aanwijzingen zijn voor spataderen, is het raadzaam steunkousen te dragen.