Tinnitus (suizen in de oren)

Tinnitus is een overkoepelende term voor alle vormen van oorsuizen of hoofdgeluiden, zonder een preciezere definitie van de oorzaken ervan. Patiënten met tinnitus horen geluiden of tonen die uitsluitend door de patiënten zelf worden waargenomen en niet buiten het hoofd bestaan. Andere mensen kunnen de geluiden dus niet horen. In de volksmond wordt dit rinkelen in de oren genoemd.

Volgens de statistieken hebben in Duitsland al ongeveer tien miljoen mensen gedurende langere tijd ten minste eenmaal last gehad van tinnitus. Daarvan moesten er ongeveer drie miljoen door een arts worden behandeld. Naar schatting 340.000 mensen in Duitsland lijden elk jaar aan tinnitus.

Door de toenemende blootstelling aan lawaai in de adolescentie (bijvoorbeeld bij concerten of in discotheken) neemt de frequentie van tinnitus bij adolescenten en jongvolwassenen gestaag toe.

Tinnitus kan door tal van gezondheidsaandoeningen worden veroorzaakt. Het suizen in de oren kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door schade aan de gehoorzenuw of het binnenoor. In veel gevallen worden de fijne haarcellen van het binnenoor ook beschadigd door lawaai of virale infecties.

De ontwikkeling van tinnitus wordt bevorderd door de volgende factoren:

• Stress en lawaai: men vermoedt dat deze factoren in ongeveer de helft van de gevallen van tinnitus de oorzaak zijn.
• Binnenoor gehoorverlies
• Gehoorverlies: ongeveer 70 procent van de patiënten heeft last van tinnitus na een gehoorverlies.
• Bepaalde ooraandoeningen: bijvoorbeeld middenoorontstekingen, trommelvliesperforatie (verwonding van het trommelvlies), otosclerose (afnemende beweeglijkheid van de gehoorbeentjes in het middenoor) of functiestoornissen van de buis van eustachius.
• Tumoren: geluiden in het oor zijn vaak het eerste symptoom van een tumor van de gehoor- en vestibulaire zenuwen.
• Bepaalde onderliggende ziekten buiten het oor: bijvoorbeeld stofwisselingsziekten (hypercholesterolaemie: verhoogd cholesterolgehalte), doorbloedingsstoornissen van de bloedvaten in het hoofdgebied ten gevolge van arteriosclerose, hypertensie (hoge bloeddruk), misvormingen, ziekten van de halswervelkolom (bijvoorbeeld whiplash).
• Bepaalde medicijnen/vergiftiging: bijvoorbeeld antibiotica, pijnstillers (zoals acetylsalicylzuur) of antidepressiva.
• Spanning in de wervelkolom of de spieren van het kaakgewricht
• Psychologische factoren: bijvoorbeeld sterke emoties zoals angst of psychologische overprikkeling.

Meer precies is tinnitus geen ziekte, maar eerder een symptoom als gevolg van bepaalde lichamelijke of psychische problemen. De ernst van de symptomen kan sterk variëren, afhankelijk van de patiënt. De meest waargenomen klachten zijn unilaterale of bilaterale geluiden die kunnen lijken op fluiten, zoemen, sissen, zoemen, kraken of sissen. Als de geluiden synchroon met de polsslag optreden, kan dit een aanwijzing zijn voor misvormingen of vernauwingen van de bloedvaten in het hoofd-halsgebied. Vaak is er ook een gelijktijdige vermindering van het gehoor, in sommige gevallen ook een draaiende duizeligheid.

Tinnitus kan worden onderverdeeld in de volgende typen, afhankelijk van de individuele ernst ervan:

• Gecompenseerde tinnitus: In dit geval is de betrokkene zich bewust van lawaai, maar kan hij goed omgaan met de voortdurende blootstelling aan lawaai. De lijdensdruk van dit type tinnitus is laag of onbestaande.
• Decompensated tinnitus: Dit heeft een enorme impact op alle gebieden van het leven en leidt tot uitgesproken lijden. Als gevolg van de tinnitus kunnen slaapstoornissen, concentratiestoornissen, depressie of angst optreden.

Afhankelijk van de duur van het klinisch beeld wordt onderscheid gemaakt tussen de volgende typen:

• Acute tinnitus: klachten die tot drie maanden duren
• Chronische tinnitus: de symptomen duren langer dan drie maanden.

Afhankelijk van het feit of het suizen in de oren ook door buitenstaanders kan worden waargenomen, wordt een onderscheid gemaakt tussen de volgende soorten tinnitus:

• Subjectieve tinnitus: de tinnitus kan alleen worden waargenomen door de getroffen persoon.
• Objectieve tinnitus: Bij objectieve tinnitus berust het suizen in de oren op een endogene geluidsbron die ook van buitenaf kan worden waargenomen of gemeten, zoals stromingsgeluiden als gevolg van vernauwde bloedvaten in het hoofd- en nekgebied. Objectieve tinnitus is echter uiterst zeldzaam in vergelijking met subjectieve tinnitus.

Een ander onderscheid van tinnitus kan worden gemaakt op basis van het gehoor:

• Tinnitus met gehoorverlies: Hier is er naast de tinnitus ook een beperking van het hoorvermogen.
• Tinnitus zonder gehoorverlies: het gehoorvermogen blijft volledig intact.

Aangezien tinnitus kan worden veroorzaakt door andere onderliggende ziekten die een acute behandeling vereisen, is de eerste stap om te proberen deze ziekten te identificeren. Daartoe worden bepaalde onderzoeken verricht, zoals een anamnese (het afnemen van de medische voorgeschiedenis), een gedetailleerd onderzoek van het oor-, neus- en keelgebied, een gehoormicroscopie, een evenwichtstest, gehoortests, nasofaryngoscopie (spiegelonderzoek van het neus- en keelgebied) en in bepaalde gevallen een hersenstamaudiometrie.

Bovendien wordt de geluidsdrempel bepaald waarboven de tinnitus niet langer wordt waargenomen (maskeerniveau). Daartoe worden verschillende geluiden via een koptelefoon aan de patiënt afgespeeld tot het volume is bereikt waarbij de tinnitus wordt gemaskeerd.

Met behulp van een bloedonderzoek kunnen eventuele ontstekingen of een verhoogd cholesterolgehalte worden vastgesteld. Door de bloeddruk te meten, kan hypertensie (hoge bloeddruk) worden vastgesteld. Een onderzoek van het kaakstelsel kan mogelijke malocclusies of temporomandibulaire gewrichtsaandoeningen aan het licht brengen. Een orthopedisch onderzoek kan betrokkenheid van de cervicale wervelkolom uitsluiten.

In sommige gevallen worden ook beeldvormende procedures uitgevoerd. Er wordt met name gebruik gemaakt van magnetische resonantiebeeldvorming (MRI) om bepaalde tumoren uit te sluiten (bv. akoestisch neuroom, paraganglion) of van Doppler-sonografie (echo-onderzoek) van de halsvaten.

Een belangrijke therapie-optie is het identificeren en elimineren van de oorzaken van tinnitus. Vaak is het echter niet mogelijk deze precies te bepalen. Afhankelijk van of de tinnitus acuut of chronisch is, zijn er duidelijke behandelingsrichtlijnen die gebaseerd zijn op het tijdsverloop en de ernst van de ziekte.

Acute tinnitus

In het geval van acute tinnitus is het vooral belangrijk om zo vroeg mogelijk met de behandeling te beginnen - idealiter binnen de eerste paar dagen na het begin van het suizen in de oren. Onder meer de volgende maatregelen kunnen worden uitgevoerd:

• Infuustherapie: Hierbij krijgt de patiënt bloedcirculatiebevorderende medicijnen via een infuus toegediend, die de toevoer van bloed en zuurstof naar het binnenoor moeten verbeteren.
• Cortisone: Als er een vermoeden bestaat dat de tinnitus een ontstekingsoorzaak heeft, wordt een infuus met cortisone toegediend.
• Drukkamertherapie (hyperbare zuurstoftherapie): Indien met de bovengenoemde therapieën geen verbetering wordt bereikt, kan een drukkamertherapie worden uitgevoerd.
• Fysisch-medische of fysiotherapeutische behandeling: Deze procedures kunnen worden toegepast als letsel of een verkeerde houding van de halswervelkolom de oorzaak van de tinnitus is.
• Orthodontische behandeling: Deze wordt uitgevoerd als scheefstand van het gebit of het temporomandibulaire gewricht de oorzaak is van de tinnitus.

Chronische tinnitus

Als de patiënt lijdt aan chronische tinnitus, is intensieve medische zorg van bijzonder belang. Het is belangrijk dat de patiënt leert om te gaan met zijn of haar constante oorsuizingen in het dagelijks leven. Stressvermindering en speciale ontspanningsmethoden zoals autogene training of yoga kunnen het genezingsproces ook bevorderen.

Met behulp van psychotherapeutische benaderingen kunnen vooral die patiënten worden geholpen die onzeker, depressief of angstig zijn vanwege de tinnitus. Onder meer cognitieve gedragstherapie heeft in dit verband bewezen doeltreffend te zijn.

Door speciale hoorapparaten te gebruiken, zoals tinnitusmaskers of ruisgeneratoren, kan de waarneming van de tinnitus onderdrukt worden. Ze lijken visueel op hoortoestellen en produceren voortdurend een geluid dat afleidt van de tinnitus-geluiden of ze volledig bedekt. In sommige gevallen wordt ook een tinnitus retraining therapie (TRT) uitgevoerd. In TRT, worden de hoortoestellen aangepast. Bovendien worden gedurende een periode van ongeveer 18 maanden verscheidene begeleidingssessies, waarin onderwijs en begeleiding (counseling) en psychotherapeutische ondersteuning worden aangeboden, doorlopen. Door deze speciale hoorsystemen te gebruiken in combinatie met een tinnitus retraining therapie, kunnen goede behandelingssuccessen worden bereikt.

Als er naast tinnitus ook sprake is van een vermindering van het gehoor, kan het gebruik van hoorapparaten nuttig zijn. In het geval van ernstig perceptief gehoorverlies kan dit worden behandeld met een binnenoorelektrode (cochleair implantaat). In veel gevallen verdwijnt de tinnitus volledig of verbeteren in ieder geval de symptomen wanneer het gehoor wordt hersteld.

Bij acute tinnitus treedt in ongeveer 60 tot 80 procent van de gevallen een zogenaamde spontane genezing op. Dit betekent een plotselinge volledige verdwijning van het suizen in de oren. Chronische tinnitus geneest slechts in uitzonderlijke gevallen spontaan.

De symptomen van chronische tinnitus verbeteren echter vaak na verloop van tijd. In de meeste gevallen merken de patiënten na ongeveer 18 maanden dat het suizen in de oren veel stiller is dan in het begin van de ziekte. In zeldzame gevallen kunnen de symptomen echter in de loop van de tijd in hevigheid toenemen.

Prognose met therapie

In het algemeen is de prognose beter naarmate eerder met de behandeling van acute tinnitus wordt begonnen. In het geval van acute tinnitus kan het beste resultaat worden bereikt met behulp van een cortisone-infusietherapie. Het doel van de behandeling is om het suizen in de oren volledig te doen verdwijnen.

In het geval van chronische tinnitus kan het suizen in de oren slechts zelden volledig worden opgeheven. In dit geval kan het beste therapiesucces worden bereikt door het aanleren van bepaalde verwerkingsstrategieën - de patiënt leert bijvoorbeeld de tinnitus niet langer waar te nemen door er gericht van weg te luisteren.

Complicaties van tinnitus

Als de getroffene er niet in slaagt aan de tinnitus te wennen, kunnen ook de volgende klachten optreden:

• Depressie
• Slaapstoornissen
• Hoofdpijn
• Maagpijn
• Anxiety

In uitzonderlijke gevallen kunnen deze secundaire klachten zelfs leiden tot arbeidsongeschiktheid. Met behulp van een medisch-psychologische combinatietherapie kan de door de tinnitus veroorzaakte stress in de vroege fase aanzienlijk worden verminderd en mogelijk zelfs een verergering van de ziekte worden voorkomen.