Olodaterol

Olodaterol (merknaam: Striverdi®) is een bronchodilatator die behoort tot de groep van de bèta-2-symptomimetica. Het wordt gebruikt voor de symptomatische behandeling op lange termijn van COPD, afkorting van chronic obstructive pulmonary disease, waarbij de luchtwegen permanent vernauwd zijn. Het helpt de patiënten dus gemakkelijker te ademen.

Het kan alleen worden gebruikt of (sinds 2016) in combinatie met tiotropium, een anticholinergicum.

Gebruik & indicaties

Olodaterol wordt zowel alleen als oplossing als in combinatie met andere werkzame stoffen geïnhaleerd, altijd met behulp van het Respiramat-inhalatieapparaat.

Dit werkt zuiver mechanisch en heeft geen elektrische energie nodig, bijvoorbeeld van een batterij. Bij gebruik produceert het een nevelwolk die uit zeer fijne druppeltjes bestaat en zich zeer langzaam verspreidt. In tegenstelling tot conventionele inhalatieapparaten maakt dit een meer gecoördineerde inname mogelijk. Zo blijft er minder werkzame stof achter in de mond/keelholte en komt het grootste deel direct in de longen terecht voor een meer gerichte inname.

Eén dosis bestaat uit twee verstuivingen (2,5 µg/slag), d.w.z. er moet twee keer achter elkaar worden gesproeid en geïnhaleerd. Deze toepassing vindt eenmaal per dag plaats, steeds op hetzelfde tijdstip, aangezien de werkingsduur van olodaterol 24 uur bedraagt.

Deze informatie geldt zowel voor Striverdi® als voor Spiolto®.

Farmacodynamiek/werkingsmechanisme

Olodaterol heeft een bronchodilaterende werking doordat het met een zeer hoge selectiviteit en sterke affiniteit bindt aan de bèta-2-adrenoceptor - voornamelijk in de longen - en deze vervolgens activeert. Na binding aan de receptor dissocieert (lost op) het slechts langzaam, wat het langdurige effect van de werkzame stof verklaart.

Activering van de receptor stimuleert adenylaatcyclases. Dit verhoogt de vorming van cyclisch adenosinemonofosfaat (cAMP), dat vervolgens ook de cAMP-afhankelijke proteïne kinase A (PKA) activeert. Dit leidt tot vermindering van intracellulair ^Ca2+ door fosforylering, waardoor de contractie van de gladde luchtwegspier wordt verhinderd.

De verhoogde vorming van deze twee moleculen veroorzaakt vervolgens bronchodilatatie door de gladde luchtwegspier te ontspannen, waardoor de COPD-patiënt gemakkelijker kan ademen.

Door de lichaamseigen catecholamines (adrenaline, noradrenaline) na te bootsen, oefent olodaterol dus zowel een bronchodilaterende als een gedeeltelijk ontstekingsremmende werking uit als adrenerge bèta-2-agonist.

Farmacokinetiek

Na inhalatie wordt de maximale plasmaconcentratie van de werkzame stof bereikt na 10-20 minuten. De biologische beschikbaarheid is met 30% hoog, terwijl deze bij perorale inname (via de mond) minder dan 1% bedraagt. Deze hangt echter ook af van de individuele longabsorptie en hoeveel van de werkzame stof daadwerkelijk wordt ingeademd, aangezien een eventueel ingeslikt of in de mond achtergebleven deel niet van belang is voor het effect.

Als olodaterol in het stofwisselingssysteem terechtkomt, wordt het grootste deel uitgescheiden in de ontlasting (53%) en een kleiner deel (38%) wordt renaal uitgescheiden.

Interacties

• Olodaterol in combinatie met geneesmiddelen die het QTC-interval verlengen, zoals monoaminooxidaseremmers, tricyclische antidepressiva, corticosteroïden, MAO-remmers, enz. kan het effect op het cardiovasculaire systeem vergroten en leiden tot cardiovasculaire problemen.
• Bij interactie met andere adrenerge middelen met hetzelfde mechanisme kan het effect wederzijds versterkend zijn - terwijl β-adrenoceptorblokkers en olodaterol elkaar afzwakken vanwege hun tegengestelde werkingsmechanisme.
• Hypokaliëmie kan optreden bij gelijktijdige behandeling van olodaterol met xanthinederivaten, steroïden of niet-kaliumsparende diuretica.

Contra-indicaties & voorzorgsmaatregelen

Olodaterol mag niet worden gebruikt in geval van:

• overgevoeligheid voor de werkzame stof
• astma
• acute bronchospasme

Voorzichtigheid is geboden bij patiënten met hart- en vaatziekten en bij patiënten met verlenging van het QT-interval, omdat er sterke interacties kunnen optreden.

Bijwerkingen

Bijwerkingen die in studies en onderzoeken zijn gemeld, maar die vrij zelden zijn opgetreden, zijn:

• infectie van de bovenste luchtwegen
• Bronchitis
• Duizeligheid
• rugpijn
• Huiduitslag
• Hypokaliëmie

Zwangerschap en borstvoeding

Of olodaterol een effect heeft op de aanstaande moeder tijdens de zwangerschap is nog niet bekend vanwege het gebrek aan studies en de gegevens die daarvan afhankelijk zijn.

Aangezien de werkzame stof echter een bèta-2-adrenoreceptoragonist is en dus een ontspannend effect uitoefent door binding aan de bèta-2-receptor, kan toepassing kort voor de geboorte leiden tot ontspanning van de baarmoederspieren en zo het geboorteproces afremmen. Daarom kan het gebruik ervan tijdens de zwangerschap voorlopig niet worden aanbevolen.

Dierstudies hebben inmiddels aangetoond dat olodaterol en zijn metabolieten kunnen overgaan in de moedermelk. Of dit een effect heeft op het zogende kind is nog niet bekend, aangezien hierover geen rapporten bestaan.

Aangenomen wordt echter dat er geen effecten op het zogende kind te verwachten zijn vanwege de geringe hoeveelheid werkzame stof die per dag moet worden ingenomen.