Basis
Bij hypothyreoïdie is er een tekort aan de schildklierhormonen triiodothyronine en thyroxine in het lichaam.
| Internationale classificatie (ICD) | E00.- |
| Symptomen | Vermoeidheid (Fatigue), Listeloosheid, Vermoeidheid, Verminderte körperliche und kognitive Leistungsfähigkeit, depressieve stemmingen, Gewichtstoename, Gevoeligheid voor kou, Zyklusunregelmäßigkeiten, Constipatie, koele / droge / pasteuze huid, Stoornissen in de nagelgroei, Haaruitval, Vergroting van de schildklier (struma of krop) |
| Mogelijke oorzaken | Auto-immuunziekte, Medicatie, Operaties, Tekort aan sporenelementen, Verstoring van de hormonale regelcircuits, aangeboren misvorming |
Om verschillende redenen produceert de schildklier minder of minder hormonen en heeft dan een tekort aan schildklierhormonen die het lichaam nodig heeft om zijn stofwisselingsprocessen in stand te houden. Een gemeenschappelijk kenmerk is een zichtbaar vergrote schildklier (struma of krop genoemd). De gevolgen van hypothyreoïdie zijn een verminderde stofwisseling en symptomen zoals vermoeidheid en moeheid. Hypothyreoïdie in de kindertijd kan leiden tot groei- en ontwikkelingsstoornissen.
Oorzaken
In de meeste gevallen is er sprake van een verworven primaire hypothyreoïdie, waarbij de schildklierfunctie bij de geboorte normaal is en de symptomen zich pas in de loop van het leven ontwikkelen. Primair betekent dat de hormoonproductie direct in de schildklier verstoord is. Mogelijke oorzaken zijn:
Hashimoto's thyroiditis
De meest voorkomende oorzaak van hypothyreoïdie is Hashimoto's thyroiditis. Bij deze auto-immuunziekte worden om nog onbekende redenen auto-antilichamen gevormd tegen onderdelen van de schildkliercellen. De veroorzaakte chronische ontsteking leidt tot schade aan de schildklier met een daling van de hormoonproductie.
Medisch veroorzaakt (iatrogeen)
In sommige gevallen ontstaat hypothyreoïdie door een medische handeling. Dit kan opzettelijk of onopzettelijk zijn. Voorbeelden zijn operaties waarbij de schildklier geheel of gedeeltelijk is verwijderd. Hypothyreoïdie kan ook worden veroorzaakt door het gebruik van medicijnen tegen de schildklier (thyrostatica) of door de bijwerkingen van andere medicijnen (waaronder amiodaron).
Tekort aan sporenelementen
Een duidelijk tekort aan jodium of selenium kan leiden tot hypothyreoïdie.
Secundaire of tertiaire hypothyreoïdie
In zeldzame gevallen is hypothyreoïdie het gevolg van problemen in de hormonale regelcircuits in de hypofyse of in de hersenen (hypothalamus). Dit wordt secundaire of tertiaire hypothyreoïdie genoemd.
Aangeboren hypothyreoïdie
Ook een aangeboren vorm is zeldzaam, waarbij bijvoorbeeld een ontbrekende of slechts gedeeltelijk aangehechte schildklier of receptordefecten verantwoordelijk zijn voor de hypothyreoïdie.
Symptomen
Een tekort aan schildklierhormonen tast de meeste organen van het menselijk lichaam aan. Patiënten met hypothyreoïdie voelen zich meestal krachteloos en moe. De schildklier probeert de verminderde hormoonproductie te compenseren met verhoogde groei, daarom wordt bij mensen met hypothyreoïdie vaak een schildkliervergroting (struma, struma) vastgesteld.
De volgende symptomen wijzen op hypothyreoïdie:
- Vermoeidheid (moeheid) en zwakte
- lusteloosheid
- Vermoeidheid
- Verminderde fysieke en cognitieve prestaties
- Depressieve stemmingen, verdriet
- Gewichtstoename (soms ondanks veranderingen in eetgewoonten)
- Overmatige gevoeligheid voor kou
- Onregelmatige menstruatiecyclus en daardoor mogelijk verminderde vruchtbaarheid
- Constipatie
- Koele, droge en/of deegachtige huid
- Stoornissen in de nagelgroei
- Haaruitval (effluvium)
Vooral bij oudere patiënten zijn de symptomen vaak aspecifiek en is de diagnose hypothyreoïdie moeilijk te stellen.
Pasgeborenen met hypothyreoïdie vallen vaak op door verminderd drinkgedrag, spijsverteringsstoornissen en verminderde bewegingsactiviteit. Hypothyreoïdie heeft een negatief effect op de ontwikkeling en groei van kinderen, waardoor kinderen met hypothyreoïdie een vertraagde geestelijke en lichamelijke ontwikkeling kunnen vertonen.
Diagnose
Om een schildklierziekte of -stoornis te diagnosticeren, wordt de schildklierfunctie (over-, onder- of normale functie) bepaald door bloedonderzoek en wordt de schildklierstructuur (morfologie) onderzocht door middel van echografie. Deze twee parameters correleren niet noodzakelijk en moeten altijd in combinatie worden bekeken om uiteindelijk tot een diagnose en vervolgens tot een adequate therapie te komen.
Onderzoek van de schildklierfunctie
De gezonde werking van de schildklier berust op het volgende mechanisme: de schildklier scheidt de vrije schildklierhormonen thyroxine (fT4) en een kleine hoeveelheid triiodothyronine (fT3) af, die essentieel zijn voor de stofwisseling. fT3 wordt ook buiten de schildklier in verschillende organen uit fT4 omgezet en ter beschikking van het lichaam gesteld.
Het niveau van fT4 en fT3 in het bloed wordt op zijn beurt gereguleerd door de hypofyse in de hersenen, die TSH produceert. TSH wordt beschouwd als de meest gevoelige parameter met betrekking tot een mogelijke schildklierafwijking: een stijgende TSH-spiegel is het eerste teken van hypothyreoïdie; een dalende TSH-spiegel daarentegen is het eerste teken van hyperthyreoïdie. De hypofyse neemt een functie aan die vergelijkbaar is met de thermostaat van een verwarmingsinstallatie: hij herkent zelfs de geringste afwijkingen van de schildklierhormonen fT4 en fT3 en past de afgifte van TSH dienovereenkomstig aan. Als de schildklierhormoonspiegel in het bloed te laag is, scheidt de hypofyse grotere hoeveelheden TSH af; als de schildklierhormoonspiegel in het bloed te hoog is, zorgt de hypofyse voor een daling van TSH. Voortdurend hoge TSH-waarden geven de arts dus aanwijzingen voor hypothyreoïdie.
De schildklierfunctie wordt getest door een bloedmonster te nemen. Ook antistoffen die gericht zijn tegen de schildklier kunnen worden getest.
Baby's worden na de geboorte routinematig gescreend op hypothyreoïdie. Voor deze test worden op de derde dag na de geboorte enkele druppels bloed uit de voet van de pasgeborene afgenomen en geanalyseerd.
Onderzoek van de schildklierstructuur (morfologie)
Echografie
De structuur van het schildklierweefsel geeft ook informatie over de functie of de toestand van de schildklier. Een echografisch onderzoek kan de grootte, de toestand en de aanwezigheid of de graad van ontstekingsinfiltratie van het schildklierweefsel bepalen.
Schildklierscintigrafie
Een ander onderzoek en diagnostische methode is de schildklierscintigrafie. Bij dit nucleair geneeskundig onderzoek krijgt de patiënt intraveneus of oraal een licht radioactief middel toegediend. Vervolgens moet de patiënt ongeveer 20 minuten wachten, zodat het middel zich - net als natuurlijk jodium - in de schildklier kan ophopen. Zo kan met een gammacamera het regionale metabolisme van de schildklier worden geregistreerd. Het licht radioactieve middel is ongevaarlijk; de patiënt scheidt het binnen een dag uit in de urine. Schildklierscintigrafie wordt gebruikt bij hypothyreoïdie om de oorzaak te achterhalen en deze te onderscheiden van andere ziekten.
Therapie
In de zeldzame gevallen dat er een specifieke oorzaak is voor hypothyreoïdie, moet deze worden behandeld, bijvoorbeeld door te stoppen met de veroorzakende medicijnen (thyrostatica, amiodaron) of door een jodiumtekort te compenseren.
Hypothyreoïdie kan meestal zeer goed worden behandeld met hormoonvervangingstherapie. Het doel van de behandeling is de hypothyreoïdie te compenseren met schildklierhormoon in de vorm van tabletten, zodat de door de hypothyreoïdie veroorzaakte symptomen verdwijnen. Het schildklierhormoon dat de schildklier niet meer zelf kan produceren, wordt dus permanent vervangen door een hormoontablet (hormoonvervanging). De dagelijkse inname van schildklierhormoontabletten is voor patiënten met hypothyreoïdie meestal de rest van hun leven noodzakelijk. Regelmatige controles en zo nodig aanpassingen van de medicatiedosering - vooral in bijzondere levensfasen zoals bij kinderwens, zwangerschap en borstvoeding - zijn uiterst belangrijk.
De behandeling wordt gestart met een lage dosering en langzaam verhoogd tot de gewenste dosis is bereikt.
Tijdige behandeling met schildklierhormonen is ook belangrijk voor pasgeborenen en kinderen met aangeboren hypothyreoïdie om mogelijke ontwikkelingsstoornissen te voorkomen en een gezonde ontwikkeling mogelijk te maken.
Prognose
Hypothyreoïdie heeft in de meeste gevallen een goede prognose, omdat het adequaat kan worden behandeld met hormoonpreparaten. Bestaande symptomen zoals vermoeidheid en verminderde prestaties verdwijnen meestal onder substitutie.
Pasgeborenen met hypothyreoïdie hebben een goede kans op een normale ontwikkeling als de ziekte vroeg wordt herkend en behandeld. Als hypothyreoïdie echter te laat wordt ontdekt, kunnen groei- en ontwikkelingsstoornissen niet meer worden teruggedraaid.
Preventie
In de meeste gevallen wordt hypothyreoïdie veroorzaakt door Hashimoto's thyroiditis, waartegen geen preventieve maatregelen bestaan.
Hypothyreoïdie door jodiumtekort kan worden voorkomen door voldoende jodium in te nemen. In Duitstalige landen wordt jodium toegevoegd aan gewoon tafelzout om een voldoende toevoer te garanderen.
Als er aanwijzingen zijn voor hypothyreoïdie, moet de patiënt door een arts worden gezien en gecontroleerd.
Bronnen
- Herold, G. (2023). Innere Medizin. Gerd Herold Verlag. Köln.
Alle voor de inhoud gebruikte informatie is afkomstig van gecontroleerde bronnen (erkende instellingen, deskundigen, studies van gerenommeerde universiteiten). Wij hechten veel belang aan de kwalificatie van de auteurs en de wetenschappelijke achtergrond van de informatie. Zo zorgen wij ervoor dat ons onderzoek gebaseerd is op wetenschappelijke bevindingen.
De inhoud van deze pagina is een geautomatiseerde vertaling van hoge kwaliteit uit DeepL. De originele inhoud in het Duits vindt u hier.
Advertentie
Advertentie