Metoclopramide

Metoclopramide is een anti-emeticum en wordt gebruikt voor de symptomatische behandeling van misselijkheid en braken. Het wordt ook gebruikt om het begin van de werking van sommige andere geneesmiddelen te versnellen. Het kan zowel in tabletvorm als in de vorm van een infuus worden toegediend. Metoclopramide is alleen op recept verkrijgbaar.

Farmacodynamica

Het antiemetische effect van metoclopramide is het gevolg van remming van dopamine D2 en serotonine 5-HT3 receptoren in de hersenen. Toediening van dit geneesmiddel leidt tot prokinetische effecten via remmende effecten op pre- en postsynaptische D2-receptoren, agonisme van serotonine 5-HT4-receptoren en antagonisme van muscarine-receptor inhibitie. Deze werking bevordert de afgifte van acetylcholine, wat leidt tot een verhoogde slokdarmsfincter en maagtonus, en een versnelde maaglediging en doorvoer door de darm. Metoclopramide antagoniseert de dopamine D2 receptoren. Dopamine heeft een ontspannend effect op het maagdarmkanaal door zich te binden aan de spier-D2-receptoren.

Farmacokinetica

Metoclopramide wordt snel geabsorbeerd in het maagdarmkanaal met een absorptiesnelheid van ongeveer 84%. De biologische beschikbaarheid van het orale preparaat is naar verluidt ongeveer 40,7%, maar kan variëren van 30-100%. Metoclopramide is voor 30% gebonden aan plasma-eiwitten, voornamelijk alfa-1-zuur-glycoproteïne. Metoclopramide ondergaat een first-pass metabolisme en het metabolisme varieert afhankelijk van de persoon. Dit geneesmiddel wordt gemetaboliseerd door cytochroom P450-enzymen in de lever. De twee enzymen CYP2D6 en CYP3A4 zijn hierbij voornamelijk betrokken. Ongeveer 85% van een oraal toegediende dosis werd tijdens een farmacokinetische studie binnen 72 uur in de urine gemeten. De gemiddelde eliminatiehalfwaardetijd van metoclopramide bij mensen met een gezonde nierfunctie is tussen 5 en 6 uur, maar is langer bij patiënten met een nierfunctiestoornis. Een neerwaartse aanpassing van de dosis moet worden overwogen.

Bijwerkingen

Veel voorkomende bijwerkingen van metoclopramidetherapie zijn agitatie (akathisia) en focale dystonie. Zeldzame UAW's zijn onder meer hypertensie, hypotensie, hyperprolactinemie leidend tot galactorroe, hoofdpijn en extrapyramidale effecten zoals oculogyrische crises.

Metoclopramide kan de meest voorkomende oorzaak zijn van door medicijnen veroorzaakte bewegingsstoornissen. Het risico op extrapiramidale effecten is verhoogd bij mensen jonger dan 20 jaar en bij hoge doses of langdurige therapie. Tardieve dyskinesie kan bij sommige mensen blijvend en onomkeerbaar zijn. De meeste meldingen van tardieve dyskinesie komen voor bij mensen die langer dan drie maanden metoclopramide hebben gebruikt.

Dystonische reacties kunnen worden behandeld met benzatropine, difenhydramine, trihexyfenidyl of procyclidine. De symptomen verdwijnen meestal met intramusculaire diphenhydramine-injectie. Middelen van de benzodiazepineklasse kunnen nuttig zijn, maar het voordeel is meestal gering en de bijwerkingen van sedatie en zwakte kunnen problematisch zijn.

In einigen Fällen stehen die Akathisieeffekte von Metoclopramid in direktem Zusammenhang mit der Infusionsrate, wenn das Medikament intravenös verabreicht wird. Die Nebenwirkungen traten in der Regel in den ersten 15 Minuten nach der Dosis von Metoclopramid auf.

Toxicologische gegevens