Roodvonk

Roodvonk
Internationale classificatie (ICD) A38
Symptomen Koorts, Keelpijn, Moeite met slikken, Hoofdpijn, Enanthem, Faryngitis, Angina tonsillaris, Buikpijn, Misselijkheid, Braken, Lymfeklierzwelling, Frambozentong, Huiduitslag (exantheem)
Mogelijke oorzaken Infectie
Mogelijke risicofactoren Immunodeficiëntie, jeugdige leeftijd
Mogelijke therapieën Antibiotica
disease.indicated_substances Fenoxymethylpenicilline

Basis

Roodvonk is een ziekte die wordt veroorzaakt door streptokokken en behoort tot de bacteriële infectieziekten. Symptomen van roodvonk zijn een typische, rode huiduitslag - veroorzaakt door streptokokkenexotoxinen (superantigenen), een frambooskleurige tong en een purulente ontsteking van de amandelen. Niet elke (purulente) streptokokkenangina die gepaard gaat met huiduitslag is echter roodvonk.

Roodvonk komt altijd epidemisch voor in kleuterscholen, scholen of andere gemeenschapsvoorzieningen, omdat de ziekte hier bijzonder gemakkelijk te verspreiden is. De ziekte komt meestal voor in de wintermaanden (oktober tot maart). Een kolonisatie van het farynxslijmvlies met roodvonkpathogenen zonder een uitbraak van de ziekte is gebruikelijk en onproblematisch.

Oorzaken

Roodvonk wordt veroorzaakt door de bacterie Streptococcus pyogenes uit de groep van β-haemolytische A-streptokokken. Streptokokken zijn grampositieve bolvormige bacteriën die zich in ketens of paren rangschikken. Naast roodvonk veroorzaakt Streptococcus pyogenes een aantal andere ziekten, zoals lokale ontstekingen van de huid(impetigo contagiosa, erysipelas, necrotiserende fasciitis), keelholte en amandelen (faryngitis, angina tonsillaris) en gegeneraliseerde ziekten veroorzaakt door de bacteriën (streptokokkensepsis) of hun toxines (streptokokken toxisch shocksyndroom, reumatische koorts).

De ziekte wordt overgedragen door middel van kleine druppeltjes via de luchtwegen bij niezen of praten. In zeldzame gevallen is een uitstrijkjesinfectie, d.w.z. besmette voorwerpen, de oorzaak. De incubatietijd, de tijd tussen de besmetting en het optreden van de eerste symptomen, bedraagt één tot vier dagen. De duur van de besmettelijkheid hangt af van een eventuele behandeling met antibiotica. Met een snelle behandeling met medicijnen houdt deze ongeveer één tot twee dagen aan, zonder therapie drie weken of langer.

Scharlachexanthem (iStock / Marina Demidiu)

Frequentie

Infecties van de keel met Streptococcus pyogenes komen overal ter wereld voor. De leeftijdspiek van roodvonk ligt bij kinderen in de kleuter- en schoolleeftijd (ongeveer 5 tot 15 jaar). In zeldzame gevallen kunnen ook volwassenen worden getroffen. Pasgeborenen voor de geboorte en zuigelingen die borstvoeding krijgen, worden tijdens de eerste maanden meestal beschermd tegen infectie met de ziekteverwekker door antilichamen van de moeder.

Symptomen

Roodvonk wordt gekenmerkt door een typische symptomatologie die in de meeste gevallen op dezelfde manier optreedt.

  • Plotseling begin van keelpijn en moeite met slikken.

  • Koorts en hoofdpijn

  • Rode verkleuring van de keel (enantheem) met ontsteking van de keelwand (faryngitis)

  • Purulente ontsteking van de amandelen (angina tonsillaris, tonsillitis acuta)

  • Buikpijn, misselijkheid en braken.

  • Zwelling van de lymfeklieren in het keelgebied

  • Aanvankelijk witte tong, die na enkele dagen verandert in een donkerrode frambozentong.

  • Typische huiduitslag vanaf de 2e-3e dag. Beginnend in de oksels, borst en liezen en verspreidend over het lichaam. Het gezicht wordt meestal ook getroffen door de uitslag, hoewel het gebied rond de mond meestal buiten beschouwing wordt gelaten.

  • Na 6 tot 9 dagen neemt de uitslag af en schilfert de huid over de volgende dagen, vooral op de handpalmen en voetzolen.

Diagnose

De diagnose roodvonk wordt gesteld op basis van de typische symptomen en de medische voorgeschiedenis, in combinatie met een keelswab.

Om het risico op streptokokkenfaryngitis te beoordelen, zijn de twee criteriacatalogi Centor-score en McIsaac-score opgesteld, die factoren omvatten zoals de afwezigheid van hoest, zwelling van de palatinale tonsil en de cervicale lymfeklieren en koorts.

Het uitstrijkje is vooral belangrijk voor atypische beloop van de ziekte en om het te onderscheiden van andere ziekten. De uitstrijkjes zijn meestal snelle antigeentests, die vooral in praktijken en poliklinieken worden uitgevoerd. Het is ook mogelijk om na het uitstrijkje een bacteriële kweek uit te voeren met een exacte differentiatie van de ziekteverwekker. Omdat acute tonsillitis vaak door andere ziekteverwekkers wordt veroorzaakt, wordt een uitstrijkje voor streptokokken alleen aanbevolen voor kinderen ouder dan 3 jaar met koorts, keelpijn en gezwollen halslymfeklieren. Bij jongere kinderen, volwassenen en bij tekenen van een meestal virale verkoudheid zoals verkoudheid, hoest en heesheid, wordt een uitstrijkje uitdrukkelijk niet aanbevolen, omdat de kans op roodvonk hier klein is.

Blutprobe (iStock / mustafaoncul)

Voor specifieke vragen kunnen twee speciale parameters, anti-streptolysine O antilichamen en anti-DNAse B antilichamen, in het bloed worden onderzocht. Hierbij worden antilichamen tegen de bacteriële streptolysine O of tegen een DNA-afbrekend enzym van de streptokokken opgespoord. Vooral aan het begin van de infectie kan een sterke toename van deze antilichamen in het bloed worden waargenomen. De antilichaamconcentraties worden niet in elk geval van roodvonk bepaald.

Differentiële diagnoses

Andere ziekten die op roodvonk kunnen lijken zijn:

  • Rubella

  • Mazelen

  • Geneesmiddelen exantheem

  • Tonsillitis veroorzaakt door virussen of andere bacteriën

  • Kawasaki syndroom

Therapie

Antibiotica

Roodvonk wordt meestal behandeld met antibiotica. In milde gevallen kan hiervan worden afgezien.

Deeerste keuze voor behandeling is penicilline, die meestal wordt gegeven als penicilline V om in teslikken.

Andere verwante antibiotica (β-lactams) zijn ook mogelijk. Voorbeelden zijn:

Volgens het Robert Koch Instituut is Streptococcus pyogenes niet bekend als resistent tegen β-lactamines.

Als de patiënt allergisch is voor penicilline, worden andere antibiotica gebruikt:

  • Erytromycine of andere macroliden.

Penicilline-antibiotica worden meestal gedurende 10 dagen gegeven. In het geval van erytromycine en cefalosporines is een kortere gebruiksduur ook mogelijk, vooral bij kinderen. Antibioticatherapie verkort de periode waarin een zieke persoon besmettelijk is.

Verdere aanbevelingen

  • Raadpleeg altijd een arts bij huiduitslag, koorts of keelpijn!

  • Om het verloop van de ziekte positief te beïnvloeden, zijn rust en bedrust aan te raden!

  • Zorg ervoor dat je voldoende drinkt!

  • Koorts kan worden verminderd met medicijnen, bijvoorbeeld met ibuprofen of paracetamol.

  • Als het moeilijk is om te slikken, kunnen warme dranken zoals thee en soep of zuigtabletten pijnstillend werken.

Prognose

Roodvonk is een gemakkelijk te behandelen ziekte die een goed verloop heeft als ze op tijd wordt behandeld. De symptomen verdwijnen na een paar dagen wanneer antibiotica worden ingenomen.

Complicaties van roodvonk zijn over het algemeen zeldzaam. Er kunnen bijkomende klinische verschijnselen zijn zoals een purulente smelting van de amandelen (peritonsillair abces), ontsteking van het middenoor en de sinussen.

Roodvonk kan ernstig (toxisch) zijn, met braken, diarree, krampen en neurologische symptomen zoals duizeligheid.

Gevreesd wordt voor de verspreiding van de bacterie via de bloedbaan(streptokokkensepsis). Dit is zeldzaam, maar kan leiden tot zeer ernstige ziekteverschijnselen.

Poststreptokokkenziekten

Activering van het immuunsysteem door bacteriële toxines en de daaropvolgende vorming van antilichamen en immuuncomplexen kan leiden tot zogenaamde poststreptokokken- of streptokokkensequelae na een infectie met streptokokken.

Reumatische koorts
Deze ziekte treedt meestal op ongeveer 14 dagen na een streptokokkeninfectie en leidt tot koorts, ontsteking van de gewrichten (polyartritis), ontsteking van het hart (per-, myo- en endocarditis) en huiduitslag. Een zeldzame manifestatie van reumatische koorts is chorea minor (chorea Sydenham). Hierbij leidt schade aan de hersenen tot ongecontroleerde, excessieve bewegingen van de armen en handen.

Acute post-infectieuze glomerulonefritis
Schade aan de nieren en gevolgen zoals bloedverlies (hematurie) en eiwitverlies (proteïnurie) via de urine en, in de loop van de ziekte, vochtretentie (oedeem) en bloeddrukproblemen.

Er wordt besproken of een vroege antibioticatherapie de kans op bijkomende klinische beelden en streptokokkensequelae vermindert. Hiervoor is echter onvoldoende wetenschappelijk bewijs.

Besmetting met roodvonk beschermt niet tegen herinfectie met streptokokken. Er kan echter wel immuniteit optreden tegen de toxines die verantwoordelijk zijn voor het exantheem. Het is dus mogelijk dat als de streptokokkenangina opnieuw optreedt, het exantheem niet meer optreedt.

Preventie

Omdat roodvonk besmettelijk is, is het aanbevolen om contact met zieke mensen te vermijden en de algemene hygiëneaanbevelingen op te volgen. Het wassen en desinfecteren van de handen is zeer effectief tegen S. pyogenes.

Tonsillitis (iStock / Aisylu Akhmadieva)

Als er contact is geweest met een persoon die ziek was van streptokokken, kan profylactisch gebruik van penicilline worden overwogen. Deze profylaxe na blootstelling wordt specifiek aanbevolen in gezondheidszorg- en gemeenschapsomgevingen.

In het geval van een uitbraak van infectie moet antibiotische therapie op tijd gestart worden om het infectie-interval kort te houden. Er wordt geen verdere overdracht verwacht 24 tot 48 uur na de start van de antibioticatherapie.

Personen die aan roodvonk lijden, mogen een gemeenschapsvoorziening niet binnen, noch als verzorger, noch als persoon die verzorgd wordt. Opname is mogelijk vanaf de tweede dag van de antibioticatherapie als de persoon symptoomvrij is. In Oostenrijk is roodvonk een aangifteplichtige ziekte (epidemiewet, Bundesgesetzblatt nr. 186/1950, zoals gewijzigd). In Duitsland bestaat een meldingsplicht voor gemeenschapsvoorzieningen (§ 34 para. 6 IfSG ).

Bronnen

Redactionele beginselen

Alle voor de inhoud gebruikte informatie is afkomstig van gecontroleerde bronnen (erkende instellingen, deskundigen, studies van gerenommeerde universiteiten). Wij hechten veel belang aan de kwalificatie van de auteurs en de wetenschappelijke achtergrond van de informatie. Zo zorgen wij ervoor dat ons onderzoek gebaseerd is op wetenschappelijke bevindingen.
Dr. med. univ. Moritz Wieser

Dr. med. univ. Moritz Wieser
Schrijver

Moritz Wieser is afgestudeerd in menselijke geneeskunde in Wenen en studeert momenteel tandheelkunde. Hij schrijft voornamelijk artikelen over de meest voorkomende ziekten. Hij is vooral geïnteresseerd in de onderwerpen oogheelkunde, interne geneeskunde en tandheelkunde.

Thomas Hofko

Thomas Hofko
Speler

Thomas Hofko zit in het laatste derde van zijn bachelor in de farmacie en is schrijver over farmaceutische onderwerpen. Hij is vooral geïnteresseerd in klinische farmacie en fytofarmacie.

De inhoud van deze pagina is een geautomatiseerde vertaling van hoge kwaliteit uit DeepL. De originele inhoud in het Duits vindt u hier.

Advertentie

Advertentie

Uw persoonlijke medicijn-assistent

afgis-Qualitätslogo mit Ablauf Jahr/Monat: Mit einem Klick auf das Logo öffnet sich ein neues Bildschirmfenster mit Informationen über medikamio GmbH & Co KG und sein/ihr Internet-Angebot: medikamio.com/ This website is certified by Health On the Net Foundation. Click to verify.
Medicijnen

Zoek hier onze uitgebreide database van medicijnen van A-Z, met effecten en ingrediënten.

Stoffen

Alle werkzame stoffen met hun toepassing, chemische samenstelling en medicijnen waarin ze zijn opgenomen.

Ziekten

Oorzaken, symptomen en behandelingsmogelijkheden voor veel voorkomende ziekten en verwondingen.

De getoonde inhoud komt niet in de plaats van de oorspronkelijke bijsluiter van het geneesmiddel, met name wat betreft de dosering en de werking van de afzonderlijke producten. Wij kunnen niet aansprakelijk worden gesteld voor de juistheid van de gegevens, aangezien deze gedeeltelijk automatisch zijn omgezet. Voor diagnoses en andere gezondheidskwesties moet altijd een arts worden geraadpleegd. Meer informatie over dit onderwerp vindt u hier.