Buikpijn - acuut

De meeste mensen krijgen wel eens last van buikpijn. De intensiteit, locatie en symptomen kunnen variëren. Talrijke ziekten van het spijsverteringskanaal en stofwisselingsstoornissen manifesteren zich met het symptoom buikpijn.

Acute buikpijn kan worden veroorzaakt door verschillende ziekten. Vaak kunnen een hartaanval, een hernia of nierstenen ook pijn in de buikstreek veroorzaken.

Veel voorkomende oorzaken van buikpijn zijn

• Appendicitis (ontsteking van de blindedarm )

• Galblaasontsteking door een galblaassteen

• Darmobstructie

• Maag- en darmzweren

• Ontsteking van de alvleesklier

• Chronische darmziekten (bijv. ziekte van Crohn, colitis ulcerosa)

• Acute ontsteking van de slijmvliezen (mucositis)

Zeldzamere oorzaken van acute buikpijn zijn longontsteking, longembolie, hart- en vaatziekten (bijv. hartaanval of aorta-aneurysma), urogenitale ziekten (bijv. nierstenen), loodvergiftiging en neurologische ziekten (bijv. herpes zoster). Bij oudere patiënten wordt buikpijn vaak veroorzaakt door ileus, aandoeningen van de galblaas, vernauwingen veroorzaakt door tumoren (bijv. coloncarcinoom) of vaatziekten. Jonge patiënten hebben daarentegen vaker last van blindedarmontsteking of gynaecologische problemen (bijv. scheuren van een eierstokcyste).

Een acute buik wordt gekenmerkt door het plotseling optreden van hevige pijn in de buikstreek. Daarnaast vertoont de buik vaak een harde buikkramp. Een onduidelijke buik wordt eerst inwendig of met behulp van beeldvorming opgehelderd. Een acute buik met een harde buik vereist daarentegen meestal een operatie (bijv. appendicitis).

Ongeveer 10% van alle patiënten komt met buikpijn naar de spoedeisende hulp. Hiervan heeft 20% een acute buikpijn (spoed) en 30% tot 40% aspecifieke buikpijn (buikklachten).

Belangrijkste symptomen van buikpijn:

• tenderness in de buik (diffuus of gelokaliseerd)

• diarree

• misselijkheid en braken

• Winderigheid en veranderingen in de stoelgang (bijv. constipatie)

• Problemen met de bloedsomloop (tot en met shock)

• Verminderde algemene conditie

• Koorts

• Ontspannen houding en ademhaling

• Overdracht van pijn naar geassocieerde dermatomes

Bij acute en ernstige buikpijn moet de behandelend arts altijd 6 belangrijke vragen stellen:

• Wanneer: Na welke gebeurtenis trad de pijn op?

• Hoe lang: Tijdsverloop van de pijn en urgentie van de situatie.

• Waarom: In welke context trad de pijn op?

• Hoe: Plotselinge pijn of langzaam toenemende neiging

• Waar: Lokalisatie in de buik

• Karakter van de pijn: bijv. brandend, krampend, drukkend, etc.

Bij een acute buik moeten standaard de volgende parameters worden bepaald:

• Bloedbeeld (hemoglobine, leukocyten, hematocriet)

• Serumparameters (CRP, elektrolyten, glucose, lipase, troponine, creatinekinase, leverparameters, procalcitonine)

• Analyse bloedgassen

• Urine status

Verdere nuttige beeldvorming om buikpijn op te helderen zijn abdominale echografie (sonografie), röntgenonderzoek of computertomografie (CT). In het pijnvrije interval wordt vaak een gastroscopie of colonoscopie uitgevoerd om de oorzaak op te helderen.

De behandeling van buikpijn varieert afhankelijk van de oorzaak en soms hebben patiënten zelfs intensieve medische zorg nodig.

Basismonitoring in de kliniek voor buikpijn omvat

• hartslag

• bloeddruk

• temperatuur

• bloedsuiker

• vochtbalans (focus op evenwicht)

Afhankelijk van de aandoening en de oorzaak van de buikpijn kan medicamenteuze behandeling bestaan uit

• Pijnstillers (bijv. metamizol)

• Zuurstoftherapie

• Antiemetica (bijv. ondansetron)

• Infuustherapie (indien nodig, voeding via de ader)

De prognose voor buikpijn varieert afhankelijk van de oorzaak.