Hoge bloeddruk (hypertensie)

Bij zogenaamde hypertensie of hoge bloeddruk blijven de waarden van de meetbare bloeddruk over een langere periode te hoog. Bij elke menselijke hartslag wordt bloed uit het hart in de bloedvaten gepompt, waardoor interne druk op de vaatwanden ontstaat. Deze bloeddrukwaarde kan worden gemeten. Hypertensie is een van de klassieke wijdverspreide ziekten, die bijna elke tweede volwassene treft - mannen iets vaker dan vrouwen.

Systolische en diastolische waarden

De ideale bloeddrukwaarde is 120/80 mmHg (systolische/diastolische waarde gemeten in mm kwikkolom). Waarden boven 140 of boven 90 mmHg worden als pathologisch beschouwd in de zin van hypertensie (te hoge bloeddruk).

Systole is de fase waarin de hartspier zich aanspant en bloed uitwerpt. Dit staat in contrast met de diastole, waarin het hart zich ontspant en zich dus weer met bloed kan vullen.

Of hypertensie moet worden behandeld, hangt af van de gemeten bloeddruk en het algemene risico op een hartaanval of een beroerte. De PROCAM-test, bijvoorbeeld, helpt het risico te beoordelen. Ook andere ziekten zoals het metabool syndroom en diabetes type 2 kunnen doorslaggevende factoren zijn.

PROCAM-test

De PROCAM-gezondheidstest is gebaseerd op de in 2002 gepubliceerde PROCAM-studie (d.w.z. Prospective Cardiovascular Munster), waarbij 50.000 deelnemers in de leeftijd van 16-65 jaar zijn onderzocht. Er werd statistisch een puntenscore berekend, waarmee in een PROCAM-gezondheidstest het risico van een hartaanval in de komende 10 jaar kan worden bepaald. De scores zijn vooral significant voor mannen die nog geen coronaire hartziekte hebben gehad.

De Assmann-stichting biedt hiervoor een on-linetest aan, waarin bepaalde waarden zoals systolische bloeddruk of LDL-cholesterol worden gegeven.

Algemene tabel van systolische en diastolische bloeddrukwaarden:

Benaming	systolischin mmHg	diastolischin mmHg
Optimaal	< 120	< 80
Normaal	120 - 129	80 - 84
Normaal hoog	130 - 139	85 - 89
Grad 1 Bluthochdruck (leicht)	140 - 159	90 - 99
Graad 2 Hypertensie(matig)	160 - 179	100 - 109
Grad 3 Bluthochdruck (schwer)	≤ 180	≥ 110
Geïsoleerde systolische hypertensie	≥ 140	> 90

Zelfs een "normale hoge" bloeddruk kan op lange termijn schade veroorzaken, vooral in combinatie met andere vasculaire risicofactoren. In combinatie met een hoog algemeen risico is het over het algemeen al aan te raden om in te grijpen met medicatie.

Hoge bloeddrukpieken van ongeveer > 230/130 mmHg worden hypertensieve crisis (bloeddrukcrisis) genoemd.

Omdat de symptomen pas na lange tijd optreden, wordt hoge bloeddruk meestal pas heel laat herkend. De ogen, de vaten, de nieren en het hart zijn het ergst aangetast.

Bijna elke tweede dode is te wijten aan hart- en vaatziekten.

Behandeling wordt gewoonlijk aanbevolen zodra herhaaldelijk en duidelijk waarden van meer dan 140/90 mmHg worden gemeten. De complexiteit van de behandeling neemt evenredig toe met de leeftijd van de patiënten. Vaak moeten verschillende preparaten worden gecombineerd. Verlaging van de bloeddruk tot minder dan 150/80 mmHg is ook zinvol voor mensen ouder dan 80 jaar.

Primaire hypertensie

Het is vaak niet mogelijk te achterhalen waarom iemand aan hoge bloeddruk lijdt. Als er geen organische oorzaken worden gevonden, spreken deskundigen van primaire of essentiële hypertensie.

Bepaalde risicofactoren kunnen de kans op een hoge bloeddruk vergroten:

• frequente gevallen van hypertensie in de familie
• Te weinig beweging
• Stress
• Te veel zout
• Te veel alcohol
• Te weinig kalium in de voeding (vooral te vinden in verse groenten, fruit, gedroogd fruit en noten)
• Roken
• Leeftijd (vrouwen > 65 jaar, mannen > 55 jaar)

Bepaalde ziekten worden vaak in verband gebracht met hoge bloeddruk:

• zwaarlijvigheid(buikomvang vrouwen > 88 cm, mannen > 102 cm)
• Diabetestype 2
• Verhoogd lipidegehalte in het bloed

Als de bovengenoemde ziekten samen met hypertensie voorkomen, spreken artsen van het metabool syndroom.

Secundaire hypertensie

Bij secundaire hypertensie wordt de hoge bloeddruk voorafgegaan door andere ziekten. De meest voorkomende zijn nier-, stofwisselings- of vaatziekten.

Vernauwde nierslagaders, chronische nierziekten en aangeboren vernauwingen van de aorta (hoofdslagader) kunnen de bloeddruk blijvend doen stijgen. Geneesmiddelen zoals hormoonpreparaten of reumamedicijnen kunnen ook verantwoordelijk zijn.

In zeer zeldzame gevallen zijn hormonale aandoeningen de oorzaak van hypertensie.

• Cushing's syndroom.Te hoog cortisone gehalte in het bloed.
• Conn's syndroom (primair hyperaldosteronisme): vaak goedaardige bijniertumor, veroorzaakt aldosteron-overproductie met als gevolg hoge bloeddruk en kaliumtekort. Symptomen zijn spierzwakte, krampen, hartritmestoornissen. Chirurgie geeft meestal verlichting. In zeldzame gevallen kunnen aldosteronantagonisten worden gebruikt (verminderen van het aldosteroneffect).
• Phaeochromocytoma: Vaak goedaardige bijniertumor, produceert catecholamines (adrenaline en nor-, metanefrine). Symptomen zijn episodisch hoge bloeddruk met hoofdpijn, duizeligheid en hartkloppingen. De tumor kan operatief worden verwijderd.
• Adrenogenitaal syndroom:erfelijke stofwisselingsziekte, de productie van aldosteron en cortisol in de bijnier is verstoord. Ontbrekende hormonen worden vervangen.
• Acromegalie:ongecontroleerde afgifte van groeihormonen door een tumor in de voorkwab van de hypofyse. De ledematen zijn vergroot, vaak is er een verminderde glucosetolerantie. De behandeling kan bestaan uit een operatie, bestraling of medicatie.

Normaal gesproken veroorzaakt een hoge bloeddruk lange tijd geen symptomen. Daarom wordt de ziekte meestal pas zeer laat ontdekt, hoewel een vroege therapie noodzakelijk zou zijn om secundaire schade te voorkomen.

Veel voorkomende symptomen

• Duizeligheid
• Hoofdpijn
• Vermoeidheid
• Neusbloedingen
• Kortademigheid
• Rood worden van het gezicht
• Verminderd gezichtsvermogen
• Misselijkheid

Op lange termijn worden organen zoals het hart en de nieren beschadigd. Dan worden meer merkbare symptomen van deze organen zichtbaar, zoals acute angina pectoris.

Een plotselinge, crisisachtige stijging van de bloeddruk kan een hypertensieve crisis uitlokken. Als dit het geval is, moet onmiddellijk een dokter worden gebeld!

Omdat er lange tijd geen merkbare symptomen zijn, zijn veel lijders zich jarenlang niet bewust van hun ziekte. Daarom moet iedereen zijn bloeddruk regelmatig door een arts laten controleren.

De beste manier om dit te doen is uw bloeddruk te laten meten. De waarden zijn echter pas zinvol na verscheidene metingen, aangezien de bloeddruk in de loop van de dag fluctueert. Zenuwachtigheid voor een bezoek aan de dokter (witte-jassen-syndroom) kan ook de bloeddruk beïnvloeden.

Een andere mogelijkheid zijn langetermijnmetingen(meer dan 24 uur). Om onderscheid te maken tussen primaire en secundaire hypertensie zijn bloed-enurineonderzoeken echografie van de nieren nuttig.

Als de diagnose eenmaal is gesteld, is het belangrijk om mogelijke secundaire ziekten op te sporen. De achterkant van het oog, het hart en de nieren worden onderzocht.

Doordat de ziekte te laat wordt ontdekt, zijn de bloedvaten van hart, hersenen, nieren en ogen vaak al beschadigd. Na verloop van tijd wordt ook de hartspier beschadigd, wat tot hartfalen leidt.

Voor de getroffenen is het belangrijk om het risico op hart- en vaatziekten te verminderen. Deze omvatten CHD (coronaire hartziekten) en beroerte. Daarom moeten naast de bloeddruk ook andere risicofactoren, zoals een hoog lipidengehalte van het bloed en diabetes, worden behandeld.

Aanbevolen streefwaarden voor de bloeddruk van de Duitse hypertensievereniging:

Ziekte	Streefwaarde
Hoge bloeddruk	< 140/90
Diabetes (volgens de Europese Vereniging voor Hypertensie)	< 140/90
CHD, beroerte, TIA, nierziekte	< 130/80
Hypertensie en (zeer) hoog algemeen risico	< 130/80
Ernstige nierziekte (>1g/d eiwit in de urine)	< 125/75

Levensstijl

Primaire hypertensie kan worden verbeterd door veranderingen in de levensstijl.

• Gewichtsvermindering
• Lichaamsbeweging
• evenwichtige, gezonde voeding
• Ontspanningsoefeningen
• Vermindering van zout in de voeding
• minder of geen alcohol
• geen nicotineconsumptie

Als veranderingen in de levensstijl niet voldoende zijn, worden aanvullende medicijnen voorgeschreven. In het geval van secundaire hypertensie moet de onderliggende ziekte altijd worden behandeld.

Medicatie

Een behandeling met geneesmiddelen tegen hoge bloeddruk betekent een grote aanpassing voor het organisme. Het lichaam heeft tijd nodig om aan de nieuwe bloeddruk te wennen. Vermoeidheid en moeheid verbeteren echter meestal met de tijd. Het lichaam heeft tot een maand nodig om zich aan te passen.

De therapie is meestal levenslang. Regelmatige medische controles en aanpassing van de dosis in verband met leeftijd, levensstijl en mogelijke bijwerkingen zijn belangrijk.

De bloeddruktherapie mag nooit worden gestaakt zonder een arts te raadplegen, aangezien er een risico bestaat op een bloeddrukcrisis!

Er zijn vijf hoofdgroepen van geneesmiddelen waaruit u kunt kiezen, waarvan de meeste goed worden verdragen.

• ACE-remmers
• AT1-antagonisten
• Bètablokkers
• Diuretica
• Calcium antagonisten

Er zijn zogeheten reservegeneesmiddelen beschikbaar als de bovengenoemde geneesmiddelen niet werken of niet verdragen worden.

Een "normaal hoge" bloeddruk wordt behandeld wanneer er een risico bestaat op secundaire ziekten zoals een hartaanval of een beroerte, bv. bij diabetici.

De volgende controle-intervallen worden aanbevolen door de High Pressure League:

Therapie	Controle-interval
Verandering van levensstijl (zonder medicatie)	3-6 maanden
Goede bloeddrukcontrole, hoog risico	2-3 maanden
Goede bloeddrukcontrole, laag tot matig risico	4-6 maanden
Begin van de therapie	Individueel overeen te komen

Ook zonder symptomen kan hoge bloeddruk aanwezig zijn en ongemerkt vaten en organen beschadigen. In de meeste gevallen leidt hypertensie tot een veel snellere verkalking van de slagaders dan bij het normale verouderingsproces het geval zou zijn.

Gevolgen van (snellere) arteriële calcificatie:

• Beroerte
• Hartaanval
• Nierfalen
• Abdominale aorta aneurysma
• Verminderd gezichtsvermogen (ten gevolge van netvlies- en vaatbeschadiging, zgn. fundus hypertonicus)

Bovendien wordt de hartspier in de loop der jaren beschadigd, wat kan leiden tot hartfalen (zwakte van de hartspier).

Dergelijke secundaire ziekten kunnen aanzienlijk worden vertraagd of voorkomen door behandeling. Zonder behandeling blijft het risico toenemen.

• Regelmatige (zelf)controle van de bloeddruk
• De zoutconsumptie verminderen (in geval van overmatige consumptie)
• Gewicht verminderen (voor zwaarlijvigheid)
• Vermijd verzadigde en transvetten (gebakken, gefrituurde), geef de voorkeur aan gezonde vetten (zeevis, plantaardige oliën, noten)
• Regelmatige, voldoende lichaamsbeweging
• Beperk alcoholgebruik
• Stop met roken
• Ontspanningstechnieken aanleren om met stress om te gaan (b.v. autogene training, progressieve spierontspanning)
• Stop niet met het innemen van medicijnen zonder uw arts te raadplegen!

Hoewel vermoeidheid en malaise bij het begin van de therapie vaak voorkomen, moet deze (na overleg met de arts) worden voortgezet om secundaire schade te voorkomen.

Hypertensie is ongetwijfeld een wijdverbreide ziekte die veel gevolgschade met zich meebrengt.

Medicatie moet even belangrijk zijn als een verandering in levensstijl.

Dieet

Een zout dieet (niet meer dan 5g/d) verlaagt de bloeddruk en ondersteunt zo de behandeling met medicijnen.

Een gezonde gemengde voeding met veel groenten en fruit en zo weinig mogelijk verzadigde vetten is belangrijk. Geef de voorkeur aan vers voedsel en eet vaker vis. Alcoholgebruik moet tot een minimum worden beperkt. Mannen mogen nooit meer dan 0,25l wijn consumeren, vrouwen niet meer dan 0,2l per dag.

Oefening

Training van het uithoudingsvermogen kan de bloeddruk op lange termijn verlagen. Zoek een sport die je echt leuk vindt. Aan het begin van uw nieuwe hobby kan uw arts u helpen met een inspannings-ECG, zodat u zich niet te veel inspant.

Als u niet van een bepaalde sport houdt, probeer dan meer lichaamsbeweging in uw dagelijkse routine op te nemen. Neem de trap in plaats van de lift of fiets korte afstanden. Een dagelijkse wandeling is ook een eerste stap in de goede richting.

Gewichtsvermindering

Als u overtollige kilo's draagt, probeer dan af te vallen. Een gezonde voeding en lichaamsbeweging zullen u daarbij helpen. Als u uw gewicht vermindert, verlicht u de druk op uw hart. Het vermindert ook het risico op een hoog cholesterolgehalte en diabetes.

Stress

Ontspanningstechnieken zoals autogene training en progressieve spierontspanning helpen om stress te verminderen. Als je opgewonden dreigt te raken, haal dan een paar keer diep adem of tel tot 10. Dit zal je helpen je woede onder controle te houden.

Voorkomen van aderverkalking

Roken, overgewicht en een hoog cholesterolgehalte verhogen het risico op aderverkalking. Probeer daarom te stoppen met roken, val af en laat regelmatig het lipidengehalte in het bloed controleren.

Als u met een therapie bent begonnen, neem dan ook de medicatie zoals voorgeschreven. Vergeet niet uw arts te informeren over al uw medicijnen, aangezien sommige preparaten de bloeddruk verhogen of gecombineerde onaangename bijwerkingen hebben.